وبلاگ
ست سرم؛ ویژگی ها و اجزای تشکیل دهنده آن
یکی دیگر از ملزوماتی که امروزه در حوزه پزشکی کاربرد زیادی دارد، ست سرم است. از این وسیله پزشکی جهت انتقال مایعات به منظور تزریقات وریدی استفاده می‌شود. این محصول، به عنوان یک رابط بین محفظه حاوی مایع تزریقی و ورید بیمار استفاده کننده است. گاهی اوقات نیاز است حجم زیادی مایع به شخص تزریق شود. اما، بایستی بدین مهم توجه نمود که تزریق مایع به زیر پوست یا داخل ماهیچه نمی‌تواند بیش از 3 سی سی تجاوز کند، زیرا باعث ایجاد مشکلاتی نظیر تجمع مایع و مشکلاتی مربوطه در زیر پوست می‌شود.
یکی از مهم‌ترین راه حل‌هایی که برای حل این مشکل پیشنهاد می‌شود، تزریق مستقیم مایعات از طریق رگ بیمار یا تزریق وریدی است، که این مهم با استفاده از ست سرم قابل انجام است. این روش برای طیف گسترده‌ای از بیماران علی الخصوص بیماران مبتلا به نارسایی های قلبی و کلیوی قابل استفاده می باشد. لازم به ذکر است که این وسیله پزشکی مزایای دیگری نیز دارد. از جمله آنها می‌توان به کنترل تزریق وریدی اشاره کرد. بدین معنا که گاهی اوقات نیاز است تزریق به شخص با فواصل زمانی معینی صورت گیرد و یا انتقال مایع با نرخ کنترل شده ای انحام شود. هم‌چنین، استفاده از ست سرم خطر ابتلا به عفونت را کاهش می‌دهد و محل تزریق را از هرگونه آلودگی حفظ می‌نماید.
اساس عملکرد آن برپایه نیروی گرانشی است جایی که این نیرو باعث جریان یافتن مایع درون محفظه به سمت پایین و انتقال آن به شخص است. در ادامه، به توضیح جامع‌تری پیرامون ست سرم پرداخته می‌شود. گاهی نیاز است که دارو به صورت مستقیم در سیستم گردش خون بیمار وارد شود تا به گیرنده های لازم در بافت به منظور اثربخشی درمانی لازم برسد لذا این مهم با تزریق دارو به داخل سرم و انتقال آن به کمک ست سرم انجام می پذیرد.
ویژگی‌های ست سرم
ست‌های سرم از ویژگی‌های منحصربه فردی برخوردار هستند که در زیر به آنها اشاره شده است:
- یک بار مصرف هستند.
- به طور معمول توسط گاز اتیلن اکساید استریل می‌شوند.
- قطعات به کار رفته در ساخت آنها گرید پزشکی می‌باشد.
- غیرسمی بوده و ایجاد آلرژی یا حساسیت برای افراد نمی‌کنند.
- وجود تیوب‌های انعطاف‌پذیر از دیگر مزیت‌های ست سرم است.
- فیلترهای موجود در آنها از ورود هرگونه میکروارگانیسم به بدن جلوگیری می‌کند.
- نقاطی در آنها تعبیه شده است که امکان اتصال به آنژیوکت یا اسکالپ وین را می‌دهد.
- یکی از مزایای آن، وجود شیر یا گیره غلطکی است که این امکان به افراد می‌دهد تا جریان مایع را کم یا زیاد و درمواردی آن را متوقف سازند.
- وجود اتاقک قطره و یا چکه شفاف از دیگر ویژگی‌های ست سرم است کادر درمان به وسیله آن می‌توانند حرکات قطرات را در این اتاقک مشاهده کنند و از فعال بودن ست برای افراد اطمینان حاصل کنند.
اجزای تشکیل دهنده ست سرم
ست سرم از اجزای مختلفی تشکیل شده که به تفصیل به توضیح هر یک از آنها پرداخته می‌شود:
اسپایک (spike) یا میخ
جنس آن از آکریلونیتریل بوتادی‌ان استایرن است. یک دستگاه توخالی بوده و دارای یک کانال دوگانه با یک کانول مخروطی تیز است که در انتهای ورودی ست تزریق وریدی قرار دارد و از مهر و موم خط تزریق وریدی و محفظه مایع (بطری یا کیسه) اطمینان حاصل می‌کند.
عملکرد اسپایک این است که باید بتواند درب کیسه یا بطری تزریق حاوی سرم را سوراخ کند و نباید باعث ایجاد هرگونه آلودگی شود. هنگامی که اسپایک در کیسه یا بطری تزریق قرار می‌گیرد، هوای ورودی به کیسه یا بطری تزریق نباید وارد مایع خروجی شود.
محفظه قطره
یک کیسه شفاف، انعطاف‌پذیر و قابل تراکم بوده که در انتهای بالای آن، لوله مدرج قرار دارد. این لوله باعث ایجاد قطره‌های یکنواخت شده که در حدود 20 قطره 1 میلی‌لیتری می‌باشد. یکی از مزیت‌های آن وجود یک فیلتر باکتریایی است که برای حفظ ذرات در انتهای پایین آن تعبیه شده است. به طور معمول از پلی وینیل کلرید تهیه می‌شود. محفظه قطره بدون اینکه صاف شود دارای حجم بزرگ و قابل انعطافی می‌باشد. حجم خارجی کمتر از 10 سانتی متر مکعب نیست. ضخامت دیواره یکنواخت بوده و حداقل ضخامت آن کمتر از نیم میلی‌متر نمی‌باشد.
علت استفاده از آن در ست سرم این است که جریان مداوم قطرات از طریق آن قابل مشاهده باشد. به این صورت که کادر درمان از طریق تعداد قطرات خروجی متوجه مناسب بودن یا نبودن سرعت انتقال مایعات می‌شوند. در صورت مناسب نبودن سرعت انتقال مایعات توسط کادر درمان تغییر می‌کند.
یکی از نکاتی که باید به آن توجه داشت این است که محفظه قطره می‌بایست از نصف حجم خود بیشتر باشد. در این حالت، کادر درمان توانایی شمارش قطرات خروجی را ندارند. از نکات مهم دیگری که باید به آن توجه داشت این است که کادر درمان می‌بایست از درست بودن اتصال محفظه قطره به کیسه مایع اطمینان حاصل کنند، زیرا در غیر این‌صورت باعث ورود هوا به خون فرد بیمار شده و احتمال بروز عوارض خطرناکی نظیر ایست قلبی یا انسداد رگ‌های خونی وجود دارد.
فیلتر
یکی دیگر از اجزای تشکیل دهنده ست سرم، فیلتر است که از جنس پلی پروپیلن بوده و اندازه منافذ آن در حدود 15 تا 18 میکرون است. علت استفاده از آن این است که ذرات موجود در مایعات را فیلتر کرده و بیماران را از هر گونه عفونت ناشی از آنها حفظ می‌کند. سرعت فیلتراسیون ذرات لاتکس توسط فیلتر نباید کمتر از 90 درصد باشد.
درگاه تزریق
درگاه تزریق ساخته شده از لاستیک طبیعی بوده و فاقد لاتکس می باشد که در دو قسمت قرار گرفته است. اولین مکان آن در انتهای لوله سرم است و نزدیک به محل تزریق قرار دارد و دومین مکان آن بر روی کیسه است. علت استفاده از دو مکان تزریق برای زمانی می باشد که نیاز است دو مایع به طور همزمان تزریق شود. از این رو، برای اینکه تداخلی در این دو مایع پدید نیاید لازم است مایعی که در کیسه سرم از درگاه تزریق قرار گرفته در انتهای لوله سرم و مایع دیگر از طریق درگاه موجود روی کیسه سرم تزریق شوند.
تنظیم کننده جریان
تنظیم کننده جریان از جنس پلی اتیلن است. به شکل یک چرخ کوچک بوده و بین محفظه شمارنده قطره و اتصال دهنده تزریق وریدی است که گیره غلطکی نیز نامیده می‌شود. گیره غلطکی امکان تنظیم مایع را از طریق فشرده‌سازی لومن بدون آسیب رساندن به لوله فراهم می‌کند. هم‌چنین به مایع اجازه می‌دهد تا در صورت لزوم متوقف شود.
عملکرد آن به گونه‌ای است که می‌تواند جریان مایع را از صفر تا حداکثر تنظیم کند و تنظیم آن باید به گونه‌ای بوده که کمتر از 30 میلی لیتر در واحد زمان نباشد. تنظیم کننده جریان را می‌توان به طور مداوم در تزریق‌های یک باره بدون آسیب رساندن به لوله استفاده کرد. هنگامی که تنظیم کننده جریان همراه با شلنگ ذخیره می‌شود، واکنش‌های مضری ایجاد نمی‌کند. گیره یا پیچ تنظیم کننده جریان علاوه بر عملکرد اصلی خود دارای کاربرد دیگری نیز می‌باشد و آن این است که به سیال اجازه می‌دهد در تمام طول لوله تزریق وریدی عبور کرده و در صورت امکان تمام حباب های هوا را از لوله خارج کند.
تخلیه هوا
جنس آن از پلی وینیل کلرید است. مهم‌ترین نقش آن این است که از ورود میکروارگانیسم‌ها از کیسه تزریق جلوگیری می‌کند. درواقع، این وسیله باعث می‌شود تمامی هوای ورودی به محفظه از درون آن عبور کند. در صورتی که محفظه یک کیسه نرم است، اسپایک یا میخ می‌تواند همراه یا بدون تخلیه هوا باشد. اما، اگر محفظه یک بطری بوده که سخت می‌باشد، اسپایک می‌بایست همراه با تخلیه هوا استفاده شود که این قابلیت به سیال می‌دهد تا تنها بعد از ورود هوا به بطری جریان پیدا کند.
درپوش محافظ
مهم‌ترین عملکرد آن این است که اسپایک را به صورت استریل شده نگه می‌دارد. درپوش، محکم بوده و به راحتی قابل برداشت است. جنس آن از پلی اتیلن است.
اتصال دهنده قفل لوئر
جنس آن از آکریلونیتریل بوتادی‌ان استایرن است. مخروطی لوئر یک سیستم استاندارد برای ایجاد اتصالات بدون نشتی بین اتصالات نر مخروطی و بخش ماده آن است. اتصالات قفل لوئر می‌بایست با ایمنی بیشتری نگه داشته شوند زیرا مرکز اتصالات دارای زبانه‌ها یا رزوه‌هایی است که به نخ‌های آستین می‌چسبند. کاربرد آن این است که به اتصال قوی سوزن کمک می‌کند.
درپوش
درپوش ست سرم از پلی اتیلن ساخته می‌شود. یکی از توصیه‌های ایمنی این است که انتهای لوله تزریق وریدی که در معرض خارج قرار می‌گیرد با درپوش استریل شده حین تزریق‌های متناوب پوشانده شود. این موضوع، از ورود میکروب‌ها و ذرات خارجی به داخل تزریق جلوگیری می‌کند.
لوله
جنس آن از پلی وینیل کلرید گرید پزشکی بوده و طول آن 150 سانتی متر است. در حقیقت لوله ست سرم شفاف می باشد به گونه‌ای که وقتی حباب‌های هوا از داخل آن عبور می‌کنند، سطح مشترک بین آب و هوا به راحتی و به وضوح با دید طبیعی قابل تشخیص است. لوله ها از داخل دارای سطح صاف هستند تا توربولانس را کاهش دهند و از تشکیل حباب هوا جلوگیری کنند
انواع ست سرم و نحوه استفاده از آن
ست سرم از انواع مختلفی برخوردار بوده که در ادامه به شرح برخی از آنها پرداخته می‌شود:
ست سرم منفذدار یا دریچه دار
ست سرم منفذدار یا تهویه‌دار برای ظروف پلاستیکی و شیشه‌ای مناسب هستند. این نوع ست دارای یک دریچه کوچک بوده که به راحتی باز و بسته می‌شوند. انجام عمل باز و بسته کردن سبب ورورد هوا به درون مایع و جابجایی آن می‌شود. یکی از نکاتی که باید به آن توجه داشت این است که سیال از ظرف تزریق وریدی سخت عبور نمی‌کند و تنها به‌واسطه تهویه هوا این عمل امکان‌پذیر است.
ست سرم بدون تهویه
این نوع ست برعکس ست‌های منفذدار عمل کرده و فاقد دریچه هستند. ست سرم بدون تهویه با ظروف پلاستیکی انعطاف‌پذیر عمل می‌کنند. در این نوع ست برای خارج کردن هوا از یک سوزن خلأ استفاده می‌شود که باعث خارج شدن مایع از کیسه سرم می‌گردد.
ست سرم با سر سوزن جدا
کاربرد این نوع ست سرم جهت تحویل خون و فرآورده‌های آن نظیر پلاکت است. از یک درپوش برای پوشاندن نیدل یا سوزن ست سرم استفاده می‌شود تا در صورت متوقف شدن تزریق، از انتقال هرگونه آلودگی جلوگیری شده و نیدل رو به صورت استریل شده نگه دارد.
ست سرم با سر سوزن
از این نوع ست سرم برای تحویل فرآورده‌های غیرخونی نظیر سالین استفاده شده و در انتهای اتصال دهنده آن درپوش قرار می‌گیرد که نقش آن، جلوگیری از ورود هرگونه آلودگی به مواد است.
ست سرم فیلتر شده
ست سرم دارای فیلتر با منافذ در حد میکرون است که برای جلوگیری از ورود آلودگی‌ها و ذرات معلق به درون مایع تزریق است.
موارد استفاده از ست سرم چیست؟
همان‌طور که بیان شد، مهم‌ترین کاربرد ست سرم، تزریق وریدی مایعات به بدن است. علاوه بر آن، استفاده‌های دیگری نیز دارد که مهم‌ترین آنها در زیر به آن اشاره شده است:
تزریق دارو در مدت طولانی و به صورت کنترل شده
گاهی اوقات نیاز است دارو در فواصل زمانی مشخص به بدن شخص تزریق شود. از این رو، بهتر است از ست سرم استفاده شود.
کاهش احتمال به عفونت و جلوگیری از آلوده شدن
گاهی اوقات، در محل تزریق وریدی ممکن است عفونت‌هایی ظاهر شود. هم‌چنین، حین وصل کردن خطوط انتقال مایعات به بدن، محل ممکن است آلوده شود. استفاده از ست سرم می‌تواند احتمال عفونت را کاهش داد و شخص را از هرگونه آلودگی در امان دارد.
تزریق دارو به بیمار در حجم‌های معین
یکی از روش‌هایی که فرد را از تزریقات و رگ‌گیری‌های متعدد بی‌نیاز می‌کند استفاده از ست سرم و هم‌چنین آنژیوکت است. در مواردی نیاز است تزریقات چندین بار صورت گیرد، از این رو نیاز به رگ‌گیری‌های چندین باره است.
تفاوت ست سرم و میکروست
میکروست، یکی از انواع تجهیزات پزشکی است که به عنوان یک رابط بین ست سرم و آنژیوکت عمل می‌کند. این وسیله پزشکی و ست سرم دارای شباهت‌ها و تفاوت‌هایی می‌باشند. از نظر شباهت، هر دو عملکردی شبیه بهم دارند و از هر دو ابزار جهت تزریق وریدی استفاده می‌شود. از نظر تفاوت، از میکروست به طور معمول زمانی استفاده می‌شود که قرار است مایعی با دقت بالا و هم‌چنین سرعت کنترل شده به بدن بیمار تزریق کنیم. علاوه بر آن، از میکروست بیشتر برای مایعات رقیق شده استفاده می‌گردد.
نحوه اتصال ست سرم به بدن
اولین قدمی که برای اتصال ست سرم به بدن بیمار برداشته می‌شود این است که آنژیوکت متصل شود. برای انجام این کار، نیدل آنژیوکت را به آرامی و با دقت زیاد وارد ورید می‌کنیم. پس از آن‌که مشاهده خواهد شد که مقداری مقداری خون در آنژیوکت جمع شده است، نیدل را جدا کرده و تنها قسمت لوله پلاستیکی آنژیوکت در رگ باقی می‌ماند. در نهایت، محل اتصال با چسب آنژیوکت محکم بسته می‌شود و لوله ست سرم به آن وصل می‌گردد. لازم به ذکر است که بدانید درعین حال محتوی سرم از ست سرم می‌تواند توسط اسکالپ وین به داخل ورید بیمار جریان یابد.
نکات مهم هنگام استفاده از ست سرم
یکی از نکاتی که به هنگام استفاده از ست سرم باید به آن توجه داشت این است که عوامل مختلفی می‌توانند بر عملکرد آن تأثیر گذارند. یکی از این عوامل، ارتفاع کیسه سرم است. همان‌طور که قبلاً به آن اشاره شد، نیروی گرانشی سبب به حرکت درآمدن سیال و تزریق آن به فرد بیمار می‌گردد. ارتفاع کیسه به طور مستقیم بر میزان فشار وارده به سیال تأثیر می‌گذارد. هرچه فشار وارده نیز بیشتر باشد مایع سریع‌تر تزریق می‌گردد. یکی دیگر از عواملی که بر سرعت تزریق مؤثر است، موقعیت بیمار می باشد.
قیمت و خرید ست سرم
امروزه، انواع مختلفی از ست‌های سرم با برندهای داخلی و خارجی در بازار موجود می‌باشند. این وسیله پزشکی از مراکز مختلفی نظیر داروخانه‌ها و فروشگاه‌های معتبر تجهیزات پزشکی قابل خرید می‌باشند. شرکت بنیان تجارت تجر یکی از شناخته شده‌ترین و معتبرترین این مراکز بوده که سابقه درخشانی در فروش انواع مختلف ست سرم با نازلترین قیمت و بهترین کیفیت دارد
