مجله پزشکی
راهنمای جامع استفاده از پانسمان هیدروکلوئید: از انواع تا مراقبت
امروزه استفاده از پانسمان در ترمیم زخم به عنوان روشی جهت محافظت از زخم‌ها و درمان آنها توجه قابل ویژه‌ای پیدا کرده است. انواع مختلفی پانسمان وجود دارد که هر یک از آنها دارای ویژگی‌های منحصر به‌فرد خود می‌باشند. یکی از انواع پانسمانها، پانسمان هیدروکلوئید می‌باشد که می‌توان هم برای پانسمان اولیه و هم پانسمان ثانویه (به عنوان محافظ و نگهدارنده پانسمان اولیه) استفاده کرد.
این نوع از پانسمانها تشکیل شده از یک لایه خود چسبنده از ذرات کلوئیدی آب‌دوست نظیر کربوکسی متیل سلولز، پکتین، یا ژلاتین می‌باشند. زمانی که پانسمان‌های هیدروکلوئید در تماس با ترشحات زخم قرار می‌گیرند، آنها را جذب کرده و به صورت یک ماده ژل مانند متورم می‌شوند که این ماده، یک محیط مرطوب برای بهبود زخم فراهم می‌کند. لایه بیرونی‌تر که از جنس پلی اورتان بوده و ضدآب می‌باشد زخم‌ها را از هرگونه عوامل خارجی نظیر باکتری‌ها محافظت می‌کند. این نوع از پانسمانها در اشکال مختلف (خمیر، پودر، دانه، و غیره) و ابعاد مختلف (مربع، مستطیل، دایره، و غیره) ظاهر می‌شوند.
مهم‌ترین ویژگی که آنها را از انواع دیگر پانسمانها متمایز می‌کند این است که نیاز به تعویض متعدد ندارند. به‌علاوه، به آسانی قابل استفاده هستند. همچنین، این گونه از پانسمانها برای نقاطی از بدن که زخم‌های موجود در این نواحی به سختی قابل پانسمان کردن هستند نظیر آرنج و پاشنه پا بسیار مناسب هستند. به طور معمول، این نوع از پانسمانها برای زخم‌هایی مناسب هستند که:
- تمیز و غیرعفونی باشند.
- عاری از هرگونه کثیفی باشند.
- عمق آنها متوسط باشد.
- زخم ها خشک و یا زخم های با رطوبت کم باشد.
انواع پانسمان هیدروکلوئید
انواع مختلفی از پانسمان‌های هیدروکلوئید وجود دارد که مهم‌ترین آنها در زیر اشاره شده‌اند:
هیدروکلوئیدی نقره‌ای
حاوی ذرات نقره می‌باشند که با آزاد کردن مقادیر مشخصی از نقره بر روی زخم، محیطی آنتی باکتریال یا میکروباکتریال برای آن فراهم می‌کنند. پانسمان‌های نقره‌ای هم به صورت پانسمان اولیه و هم ثانویه مورد استفاده قرار می‌گیرند که برای التیام زخم‌ها با ترشحات کم، متوسط، و زیاد مناسب هستند.
پانسمان هیدروکلوئیدی مدل نازک
این نوع پانسمان دارای گوشه‌های گرد بوده که از پیچش پانسمان حین استفاده جلوگیری می‌کند. همچنین، نظارت بر روند ترمیم زخم زمانی که از آنها استفاده می شود آسان است.
هیدروکلوئیدی مدل استاندارد
محیط مرطوبی را برای التیام زخم فراهم می‌کند. این نوع پانسمان برای زخم‌ها با ریسک کم مناسب هستند. ضد آب بوده و برای استفاده به هنگام استحمام مناسب هستند.
پانسمان هیدروکلوئیدی آلژینات
برای زخم‌ها با ترشحات کم تا متوسط مناسب بوده که یک محیط مرطوب برای التیام زخم فراهم می‌کند. پانسمان آلژینات جذب بیشتری را برای ترشحات فراهم می‌کند که این به نوبه خود، به تغییرات کمتر پانسمان کمک می‌کند.
هیدروکلوئیدی مدل شفاف
نازک و انعطاف‌پذیر بوده و به التیام سریع زخم کمک شایانی می‌کند.
در نهایت برای آشنایی بیشتر با تفاوت پانسمان هیدروکلوئید نازک و ضخیم به این مطلب مراجعه نمایید.
معرفی انواع پانسمان های هیدروکلوئید روزین
بنیان تجارت تجر
کاربرد پانسمان هیدروکلوئید
از این نوع پانسمانها برای درمان انواع زخم‌ها استفاده می‌شود که مهم‌ترین آنها در زیر اشاره شده است:
زخم‌های عمیق و نیمه عمیق
که به عنوان زخم‌های تمام ضخامت و نیمه ضخامت نیز شناخته می‌شوند. از آن‌جایی که این نوع زخم‌ها نباید زیاد دستکاری شوند بهتر است از پانسمان هیدروکلوئید استفاده شود زیرا نیاز به تعویض مکرر ندارند.
زخم‌های گرانوله و نکروز شده
از این نوع پانسمان در مرحله ای که زخم در حالت گرانولیشن قرار دارد می توان استفاده نمود، همچنین با ایجاد رطوبت برای حذف بافت نکروز زخم مورد استفاده قرار می گیرد.
زخم های فشاری مزمن
زخم های فشاری مزمنی که به علت اعمال فشار در قسمتی از بدن ایجاد شده‌اند. از جمله این زخم‌ها می‌توان به زخم‌های درجه 2 اشاره کرد.
زخم‌ها با ترشحات کم تا متوسط و زخم جراحی‌های بزرگ
زخم های جراحی های بزرگ نظیر زخم‌های عمیق جراحی که در ناحیه توراکس و شکم به هنگام برش تمام لایه‌ها ایجاد می‌شوند.
مزایای پانسمان هیدروکلوئید
همان‌طور که بیان شد، پانسمان‌های هیدروکلوئید در مقایسه با دیگر انواع پانسمانها از طول عمر بیشتری برخودار هستند، از این رو نیاز به تعویض مکرر آنها نیست. همچنین، به دلیل ویژگی‌های زیر، آنها می‌توانند فرآیند التیام را تسریع ببخشند که شامل:
- فراهم سازی یک محیط مرطوب که این امکان را برای آنزیم‌های بدن فراهم می‌کند که به فرآیند سریع‌تر بهبود کمک کند.
- به منظور قرارگیری در اطراف پوست و سایر نقاط بدن، انعطاف پذیری خوبی از خود نشان می‌دهند.
- نسبت به باکتری‌ها و دیگر آلودگی‌ها نفوذناپذیر هستند.
- به زخم نمی‌چسبند.
معایب و عوارض استفاده از پانسمان هیدروکلوئید
این نوع از پانسمان‌های پیشرفته برای تمامی انواع زخم‌ها مناسب نیستند و برای عفونت‌ها و زخم‌ها با ترشحات سنگین قابل استفاده نیستند. از دیگر معایب آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ارزیابی زخم از طریق بانداژ می‌تواند دشوار باشد.
- بانداژها ممکن است روی لبه‌ها پیچ بخورند یا بغلتند.
- زمانی که ترشحات زخم زیاد و یا زخم عفونی باشد اندیکاسیون استفاده ندارند
- پانسمانها می‌توانند موجب خیساندن اطراف زخم یا هایپرگرانولاسیون زخم گردند.
- بعضی اوقات پانسمان به زخم می‌چسبد و می‌تواند موجب آسیب به پوست‌های شکننده به هنگام برداشت پانسمان گردد.
میزان نفوذپذیری و نفوذ ناپذیری پانسمان هیدروکلوئید
همان‌طور که بیان شد، پانسمان‌های هیدروکلوئید حاوی دو لایه می‌باشند. لایه داخلی که یک لایه چسبنده است و دارای ذراتی بوده که ترشحات زخم را جذب می‌کند و منجر به تشکیل یک ماده ژل-مانند می‌گردد. این ماده، یک محیط مرطوب برای زخم ایجاد کرده و منجر به التیام سریع زخم می‌شود. نقش لایه خارجی، محافظت از زخم در برابر هر نوع آلودگی است. این نوع از پانسمانها در برابر بخار نفوذپذیری مناسبی دارند اما در برابر میکروارگانیسم‌ها نفوذ ناپذیر هستند. به‌علاوه، ضد آب بوده و مشکلی برای استحمام به وجود نمی‌آید.
زمان تعویض پانسمان هیدروکلوئید
به طور معمول، طول عمر پانسمان‌های هیدروکلوئید بین 3 تا 7 روز می‌باشد. به دلیل این‌که این نوع از پانسمانها زخم‌ها را مرطوب نگه می‌دارند، نیازی به تعویض روزانه آنها نیست. به‌علاوه، در صورتی که زخم‌ها به طور پیوسته در تماس با هوا قرار نگیرند، زخم‌های پوشیده شده با این نوع از پانسمانها سریع‌تر بهبود می‌یابند. همان‌طور که قبلاً بیان شد، چک کردن زخم‌ها از روی پانسمان‌های هیدروکلوئید دشوار است. از این رو، نوع پانسمانی که برای زخم‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، بسیار مهم است. این گونه از پانسمانها معمولاً برای زخم‌هایی استفاده می‌شود که کاملاً تمیز و عاری از عفونت هستند.
موارد منع استفاده از پانسمان هیدروکلوئید
همان‌طور که بیان شد، از پانسمان‌های هیدروکلوئیدی به هیچ وجه نباید برای زخم‌های عفونی استفاده کرد. علاوه بر آن، این نوع از پانسمانها برای زخم های سوختگی خشک، زخم‌های عمیق با ترشح زیاد، زخم‌های دیابتی پرترشح نباید استفاده کرد.
راهنمای استفاده از پانسمان هیدروکلوئید
نحوه استفاده از پانسمان‌های هیدروکلوئیدی همانند دیگر انواع پانسمانها می‌باشد که به ترتیب زیر است:
1- دست‌ها را شسته و دستکش‌ها را بپوشید.
2- زخم را با سرم نمکی (سالین) یا تمیزکننده زخم پاک کنید.
3- زخم را با گاز تمیز خشک کنید.
4- یک پانسمان هیدروکلوئید که اندازه آن یک تا دو اینچ بزرگ‌تر از زخم است را بردارید
5- پانسمان را بین دو دستان خود نگه دارید تا گرم شود، زیرا به چسباندن بهتر آن کمک می‌کند.
6- پوشش پشتی را از پانسمان جدا کنید.
7- پانسمان را از وسط تا کنید و آن را از مرکز زخم به سمت بیرون استفاده کنید.
8- پانسمان را از مرکز به بیرون صاف کنید و آن را برای بهبود چسبندگی نگه دارید. در صورتی که پانسمان فاقد چسبندگی بود یا برای اطمینان بیشتر از چسبندگی، از چسب استفاده کنید.
9- بقایای پانسمان را دور انداخته، دستکش‌ها را درآورده و آنها را نیز دور اندازید.
راهنمای برداشتن پانسمان هیدروکلوئید از روی زخم
1- روی پوست نزدیک لبه پانسمان فشار دهید و چسب را از یک سمت را بالا بیاورید.
2- به بلند کردن لبه‌های پانسمان ادامه دهید تا تمام چسب آزاد گردد.
3- پانسمان را با دقت از روی زخم در جهت رویش مو جدا کنید.
4- اگر نیاز به پانسمان جدید است، مراحل گفته شده را مجدد انجام دهید.
تاثیر پانسمان هیدروکلوئید برای بیماران دیابتی
این نوع از پانسمانها برای بیماران با زخم دیابتی قابل استفاده است. اما، نکته‌ای که وجود دارد این است که پانسمان‌های هیدروکلوئید برای افراد دیابتی می‌بایست با احتیاط کامل، به ویژه برای زخم‌های پا استفاده شود. به هنگام استفاده از این نوع از پانسمانها برای پاهای افراد دیابتی می‌بایست به نکات زیر توجه گردد:
- پیش از استفاده وضعیت بیمار به طور کامل ارزیابی شده باشد.
- زخم به طور سطحی بوده و هیچ نوع علامتی از عفونت بر روی آن نباشد.
- مقدار ترشحات زخم کم تا متوسط باشد.
- هیچ نوع علائمی از ایسکمی نباشد.
- پانسمانها بطور مداوم تعویض گردند.
- در عین حال توجه به این مهم حائز اهمیت است که پانسمان هیدروکلوئید به درستی بر اساس نوع و مرحله ترمیم زخم و اندازه ترشحات زخم انتخاب شود
روش نگهداری پانسمان هیدروکلوئید
پانسمانها را می‌بایست در دمای اتاق، عدم تماس با نورخورشید، و به دور از هرگونه رطوبت و یخ زدگی نگهداری کرد.
قیمت پانسمان هیدروکلوئید
برندهای مختلفی از این محصول در بازار موجود است که مهم‌ترین آنها، کامفیل، رنوکر، کانواتک، کلوپلاست، و هیدروکل است. به‌علاوه، پانسمان‌های هیدروکلوئیدی با قیمت‌های مختلفی در بازار یافت می‌شوند که گستره قیمتی آن بین 30 هزار تومان تا بالای 200 هزار تومان می‌باشد.