پانسمان‌های جاذب یا فوق جاذب‌ها به عنوان یکی از مهم‌ترین انواع پانسمان‌ها جهت بهبود زخم‌ها شناخته می‌شوند. این نوع از پانسمان‌ها چند لایه بوده که خاصیت نیمه-چسبندگی یا غیرچسبندگی دارند. هم‌چنین، لایه‌های بسیار چسبنده از جنس سلولز، پنبه، و یا ابریشم مصنوعی در ساختار آن‌ها مشارکت دارند. از این رو، آن‌ها می‌توانند هم به عنوان پانسمان اولیه و هم ثانویه مورد استفاده قرار گیرند. هسته مرکزی پانسمان قادر است حجم بالایی از ترشحات موجود در زخم‌های فشاری و وریدی، برش‌های جراحی، سوختگی‌ها، پیوندهای اهدایی و پوستی، و زخم‌های مزمن را جذب کند. طراحی آن‌ها به گونه‌ای است که کمترین چسبندگی را با زخم دارند.
ترکیبات مورد استفاده جهت ساخت آن‌ها شامل: ژل یدید، آلژینات، پارچه الیافی، کلسیم کلرید، و سدیم کلرید بوده که قادر به جذب ترشحات از خون می‌باشند. پانسمان‌های جاذب برای طیف وسیعی از زخم‌ها از پارگی پوست گرفته تا زخم‌هایی که به شدت تخلیه شده‌اند، مورد استفاده قرار می‌گیرند. علاوه بر آن، در اندازه‌های مختلفی موجود می‌باشند که این موضوع، کاربرد آن‌ها برای زخم‌ها با اندازه‌های مختلف و در مکان‌های مختلف بدن قابل استفاده می‌کند.
پانسمان فوق جاذب روزین از فیبر ویسکوز، پلی استر و … تشکیل شده است که دارای خاصیت جذب و نرمی بالایی است. سطح آن دارای یک لایه شبکه مانند از جنس پلی اتیلن بوده که به طور مؤثری از هر گونه درد به هنگام تعویض پانسمان جلوگیری به عمل می‌آورد. استفاده از آن‌ها گسترده است که از جمله آن‌ها می‌توان برای ساییدگی‌ها اشاره کرد. از دیگر مزایای آن‌ها، عدم ایجاد آلرژی و تحریک پوست می‌باشد. علاوه بر آن، از زخم در برابر عفونت جلوگیری می‌کند.
پانسمان ضدآب روزین
پانسمان ضدآب روزین قابل استفاده به عنوان پانسمان اولیه و ثانویه بوده که برای التیام زخم‌ها با ترشحات متوسط تا زیاد و هم‌چنین زخم‌ها با ضخامت جزئی و زیاد مناسب هستند. از جمله زخم‌هایی که این نوع پانسمان برای درمان آن‌ها مؤثر هستند می‌توان به زخم‌های جدا شده، زخم با ترشحات متوسط تا زیاد، زخم پای دیابتی، زخم فشاری، زخم جراحی و زخم وریدی اشاره کرد. از مهم‌ترین مزایای پانسمان ضدآب روزین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- قابلیت استفاده برای انواع مختلفی از زخم‌ها با ترشحات متوسط تا زیاد
- جلوگیری از خیس شوندگی لبه‌های زخم
- عدم نیاز به استفاده زیاد از محصول
- فراهم کردن راحتی بیمار
پانسمان فوق جاذب فوم
در این نوع پانسمان از فناوری ذرات پلیمری با ظرفیت جذب و تورم بالا استفاده می‌شود که این موضوع، جذب فوق العاده‌ای را به‌واسطه کشش اسمزی به منظور کشیدن سیال به پشت (پشت و مرکز) پانسمان فراهم می‌کند. ذرات پلیمری، اجزای مترشحات سیال را در پانسمان قفل کرده و آن را به ژل تبدیل می‌کند. یکی از مزایای این پانسمان این است که خطر خیس شوندگی را به‌واسطه انتقال مستقیم اگزودا به پشت و مرکز پانسمان و به دور از محل زخم کاهش می‌دهد. به‌علاوه، لایه بیرونی همانند یک بالشتک اضافی عمل کرده و موجب توزیع مجدد فشار می‌گردد.
عملکرد و تأثیر پانسمان‌های فوق جاذب در درمان و بهبود زخم‌ها
پانسمان‌هایی که حاوی پلیمرهای فوق جاذب هستند توانایی جذب مقادیر بالایی از ترشحات را دارا هستند. عملکرد آن‌ها برپایه اتصال یا نگهداری سیال و تبدیل آن به ژل است که از زخم و پوست در اطراف زخم در مقابل ترشحات محافظت می‌کند. این نوع پانسمان برای مقادیر متوسط تا بالایی از ترشحات مناسب هستند.
زمان مناسب تعویض پانسمان فوق جاذب
به طور معمول، پانسمان‌های فوق جاذب بسته به شرایط زخم به مدت چند روز (بیش از 14 روز) در محل زخم باقی می‌مانند. همان‌طور که بیان شد، این نوع پانسمان برای انواع مختلفی از زخم‌ها که ویژگی و شرایط نگهداری آن‌ها مهم است مورد استفاده قرار می‌گیرد. به منظور اطمینان حاصل کردن از مسدود نشدن منافذ پانسمان با ترشحات ضخیم یا مواد دیگر، می‌بایست آن را بررسی کرد. علاوه بر آن، با وجود اینکه وضعیت زخم از طریق پانسمان قابل مشاهده است، در صورت نیاز پزشک به وارسی دقیق زخم می‌بایست آن را تعویض کرد.
موارد استفاده پانسمان فوق جاذب
به عنوان پانسمان اولیه و ثانویه برای انواع زخم‌ها با ضخامت جزئی یا ضخامت زیاد استفاده می‌شود. هم‌چنین، زمانی که حجم متوسط تا زیادی از ترشحات وجود داشته که نیاز به قابلیت بالای جذب پانسمان بوده و پانسمان می‌بایست به دفعات کمتری تعویض گردد مورد استفاده قرار می‌گیرند. این پانسمان برای زخم‌های وریدی که به شدت تخلیه شده‌اند، بسیار مناسب هستند. از دیگر استفاده‌های پانسمان فوق جاذب می‌توان به زخم فشاری، زخم پا، زخم دیابتی، زخم جراحی، زخم‌های موجود در محل پیوند و اهداکننده، پارگی و خراشیدگی اشاره کرد.
موارد منع پانسمان فوق جاذب
این نوع پانسمان برای بیمارانی که نسبت به آن یا اجزای تشکیل دهنده (مثل پلیمر فوق جاذب سدیم پلی آکریلات) حساسیت زیادی دارند پیشنهاد نمی‌شود. هم‌چنین، برای تانلینگ زخم قابل استفاده نیستند زیرا در اثر جذب ترشحات، به طور قابل توجهی انبساط می‌یابند. از آن برای زخم‌هایی که فاقد ترشحات هستند یا ترشحات کمی دارند استفاده نمی‌شود زیرا منجر به خشک شدن زخم می‌گردد.
مزایا و معایب پانسمان فوق جاذب
از مهم‌ترین معایب این نوع پانسمان می‌توان به عدم استفاده آن برای زخم‌های فاقد ترشح یا ترشحات کم اشاره کرد، اما همانند دیگر پانسمان‌های پیشرفته، این نوع پانسمان از مزایایی برخوردار است که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- قابل استفاده به عنوان پانسمان اولیه و ثانویه برای زخم‌هایی با ترشحات متوسط تا زیاد
- با توجه به اندازه خود، توانایی جذب مقادیر بالایی از ترشحات را داراست.
- عدم چسبیدن لایه غیر چسبنده به زخم
- با فراهم کردن محیط مرطوب، به التیام و بهبود زخم کمک می‌کند.
- لایه ضدآبی که در پشت پانسمان قرار گرفته است خطر خیساندن محل زخم را کاهش داده و از ضربه جلوگیری به عمل می‌آورد.
- منجر به تسریع روند ترمیم در ایجاد بافت گرانوله می شود.
- نیاز به تعویض زیاد ندارند که این به نوبه خود منجر به صرفه جویی در هزینه می‌شود.
نحوه استفاده از پانسمان های فوق جاذب
جهت استفاده از پانسمان‌های فوق جاذب بهتر است اقدامات زیر صورت گیرد:
- محل زخم را تمیز کنید.
- یک پانسمان با اندازه مناسب برداشته به گونه‌ای که لبه‌های زخم را پوشش دهد. هرگز پانسمان را برش ندهید.
- بسته‌بندی پانسمان را باز کرده و از سمتی که استریل شده در محل زخم قرار دهید.
- سپس، با استفاده از بانداژ روی پانسمان رو بپوشانید.
- پانسمان را به طور منظم چک کنید و در صورت نیاز و طبق دستورات پزشکی آن را تعویض کنید.
مراجع
https://www.vitalitymedical.com/super-absorbent-wound-care-dressings.html
https://ninhealthcare.com/product/94251/sorbact-absorption-dressing
