بهترین پانسمان زخم سوختگی و درمان آن

سوختگی درواقع یکی از انواع آسیب‌ها به بافت بدن محسوب می‌شود، که منشأ آن یکی از عوامل گرما، برق، اصطکاک، مواد شیمیایی یا پرتو ماوراء بنفش می‌باشد. بسته به شدت زخم ناشی از سوختگی، برخی از آن‌ها قابل درمان در خانه هستند، اما برخی نیاز به مراقبت‌های ویژه پزشکی می‌باشند. برای مثال، سوختگی‌های ناشی از تابش نور آفتاب و جوش‌های کوچک را می‌توان در خانه درمان کرد. ولی، سوختگی‌های عمیق و گسترده نیاز به مراقبت‌های فوری پزشکی دارند.

بسته به عمق سوختگی، مدیریت درمان زخم و علائم آن می‌تواند متفاوت باشد. به طور معمول، یک یا دو روز طول می‌کشد تا علائم و نشانه‌های سوختگی شدید ایجاد شود. به طورکلی، سوختگی‌ها از نظر شدت و عمق آسیب به سه دسته تقسیم می‌شوند:

درمان زخم‌های ناشی از سوختگی نیازمند پوششی است که آن‌ها را از ورود هرگونه مواد خارجی و آلوده کردن مصون دارد. هم‌چنین، این پوشش قادر باشد با فراهم کردن یک محیط استریل شده و مرطوب زمینه بهبودی زخم‌های سوختگی را فراهم کند. امروزه از پانسمان‌های تخصصی برای درمان و مدیریت زخم‌های سوختگی استفاده می‌شود. پانسمان‌های پیشرفته علاوه بر اینکه معایب پانسمان‌های سنتی نظیر گاز را ندارند، از مزایایی بسیاری برخوردار هستند. در ادامه، به موضوعات مختلفی پیرامون پانسمان زخم سوختگی پرداخته می‌شود.   

پانسمان زخم سوختگی و مزایای آن

یکی از مؤثرترین روش‌های درمان زخم سوختگی، استفاده از پانسمان است. این پوشش، علاوه بر این‌که از عفونت زخم جلوگیری می‌کند، روند بهبودی آن را نیز تسریع می‌بخشد. در گذشته، از پانسمان‌های سنتی نظیر گاز به طور عمده برای درمان زخم سوختگی استفاده می‌شد. این پانسمان‌ها دارای معایبی هستند. برخلاف پانسمان‌های پیشرفته، پانسمان‌های سنتی فاقد یک لایه چسبناک برای چسبیدن به پوست اطراف زخم هستند. علاوه بر آن، این پانسمان‌ها از پنبه ساخته می‌شوند، و هنگام برداشتن آن‌ها از سطح زخم، بقایایی برجای می‌گذارند و گاها مشاهده شده که چسبندگی ایجاد شده مابین پانسمان و بافت جدید منجر به آسیب به بافت تازه شکل گرفته می شود.

امروزه، از پانسمان‌های پیشرفته جهت درمان سوختگی استفاده می‌شود. این نوع پانسمان‌ها دارای مزایای زیادی می‌باشند، که مهم‌ترین آن‌ها در زیر اشاره شده است:

• پانسمان‌های پیشرفته حاوی یک لایه چسبناک بوده و به راحتی به پوست اطراف زخم می‌چسبند.
• در بیشتر موارد امکان ردوبدل گازهای مختلف نظیر اکسیژن وجود دارد.
• به عنوان یک عایق گرمایی برای زخم عمل کرده و محیط گرمی را برای زخم فراهم می‌کنند.
• پانسمان‌های پیشرفته به زخم نمی‌چسبند و بقایای آن‌ها هنگام برداشتن روی زخم باقی نمی‌ماند.
• محیط مرطوبی برای زخم فراهم می‌کنند، که با انجام این کار بهبود زخم را تسریع می‌بخشند.
• قدرت و ظرفیت جذب بالایی دارند و می‌توانند حجم زیادی از ترشحات زخم را جذب کنند.
• نیاز به تعویض روزانه ندارند، که این موضوع آن‌ها را به گزینه‌ای مقرون به صرفه جهت پانسمان کردن تبدیل کرده است.

مدیریت اولیه زخم سوختگی

پس از مواجه شدن با زخم سوختگی بهتر است با انجام اقداماتی نظیر خنک کردن زخم و پوشاندن سوختگی آن را مدیریت کرد. برای این منظور، ابتدا منبعی که باعث سوختگی شده است را باید از محیط دور کرد. جهت خنک کردن اسکار ناشی از سوختگی و تسکین درد آن می‌توان با استفاده از آب ولرم زخم را شستشو داد. درنهایت، زخم را باید با استفاده از پانسمان زخم سوختگی پوشاند.

پانسمان های تخصصی زخم سوختگی

امروزه پانسمان‌های متفاوتی در بازار موجود است که برای درمان اختصاصی سوختگی استفاده می‌شوند. از مهم‌ترین پانسمان‌های تخصصی می‌توان به پانسمان آلژینات، هیدروکلوئید، پانسمان فوم، هیدروژل و فیلم شفاف اشاره کرد. این نوع پانسمان‌ها استریل بوده و محیط مرطوبی برای درمان سوختگی فراهم می‌کند. هم‌چنین، استفاده از آن‌ها راحت بوده و نیاز به تعویض مکرر آن‌ها نیست. از دیگر مزایای پانسمان تخصصی زخم سوختگی می‌توان به کاهش درد، کنترل ترشحات، کاهش التهاب زخم و آلوده نکردن آن با ذرات باقی مانده اشاره کرد. درمان به صورت مرحله ای است، بدین صورت که در هر مرحله از یک نوع پانسمان استفاده می گردد.

بسته به نوع و درجه (شدت) سوختگی و لایه هایی از پوست که دچار آسیب شده اند پانسمان های مختلفی اندیکاسیون کاربری را دارند.

پانسمان سوختگی در منزل

گاهی اوقات افرادی که دچار سوختگی شده‌اند به دلیل صدمات وارده به آن‌ها، توانایی مراجعه به مراکز درمانی و بیمارستان‌ها جهت انجام پانسمان را ندارند. از این رو، پانسمان سوختگی در منزل صورت می‌گیرد. قابل توجه است که بدانید یکی از شایعترین نوع سوختگی، سوختگی با آب جوش است، که گاهی اوقات در صورت آنکه شدت سوختگی زیاد نباشد درمان سوختگی با آب جوش در منزل امکان پذیر خواهد بود.

انواع پانسمان سوختگی در منزل

پانسمان سوختگی در منزل به دو شیوه پانسمان باز و پانسمان بسته صورت می‌گیرد، که در ادامه به توضیح هر کدام از این روش های می پردازیم:

پانسمان باز اسکار سوختگی

در روش پانسمان باز زخم سوختگی، هیچ گونه پوششی روی زخم قرار داده نمی‌شود. زخم در ابتدا با استفاده از یک محلول ضدعفونی نظیر ید و یا نقره نیترات شستشو داده می‌شود. قرارگیری زخم در معرض هوا منجر به خشک شدن سطح آن و تشکیل یک پوسته خشک و ضخیم می‌گردد.

پانسمان بسته اسکار سوختگی

در روش پانسمان بسته، پس از شستشوی زخم با یک محلول ضدعفونی، مقداری پماد روی آن قرار داده و با گاز استریل و باند بسته می‌شود.

مزایای مراقبت از پانسمان زخم سوختگی در منزل

گاهی اوقات نیاز است پانسمان سوختگی در منزل انجام شود. این روش دارای مزیت‌هایی می‌باشد، که مهم‌ترین آن‌ها در زیر بیان شده است:

• شخص در محیط عفونی بیمارستان قرار نمی‌گیرد و خطر ابتلا به عفونت کاهش می‌یابد.
• افراد نیاز نیست در صف‌های طولانی بیمارستان منتظر بمانند. پانسمان در محیطی آرام انجام می‌گیرد.
• به دلیل این‌که شخص آموزش‌های لازم جهت تعویض پانسمان در خانه را می‌بیند، دیگر نیازی نیست جهت تعویض پانسمان به بیمارستان مراجعه کند.

بهترین پانسمان های مخصوص سوختگی

بهترین پانسمان برای زخم‌های سوختگی، پانسمان‌های تخصصی یا ویژه هستند. از مهم‌ترین انواع پانسمان‌های ویژه می‌توان به آلژینات، هیدروکلوئید، فوم، هیدروژل و فیلم شفاف اشاره کرد. پانسمان‌های ویژه برخلاف پانسمان‌های سنتی هنگام برداشتن بقایایی از خود در محل زخم برجای نمی‌گذارند. پانسمان‌های تخصصی استریل شده هستند و زخم سوختگی را در برابر عفونت و هم‌چنین ورود آلاینده‌ها حفظ می‌کنند.

درمان زخم سوختگی

یکی از روش‌های مؤثر جهت درمان سوختگی، استفاده از پانسمان است. پانسمان قادر است محیط مرطوب و استریل شده‌ای برای درمان زخم فراهم کند. علاوه بر آن، زخم را از ورود هرگونه مواد آلاینده مصون می‌دارد. پانسمان به شیوه سنتی و پیشرفته انجام می‌گیرد. در روش پیشرفته که از پانسمان‌های تخصصی استفاده می‌شود، از مزیت‌های بیشتری نسبت به روش سنتی برخودار است، که پیش از این، آن را توضیح داده ایم. اما در روش سنتی، از گاز، پماد و بانداژ برای درمان استفاده می‌شود.

درمان سوختگی به تفکیک درجه و شدت سوختگی

سوختگی درجه اول سطحی‌ترین نوع سوختگی بوده که طی آن فقط اپیدرم یا لایه خارجی پوست آسیب می‌بیند. به دلیل سطحی بودن سوختگی درجه اول، این نوع سوختگی نیازی به درمان پزشکی ندارد و می‌توان آن را از طریق درمان خانگی نظیر خنک کردن زخم و مصرف قرص‌های مسکن و پماد درمان کرد. سوختگی درجه اول به طور معمول نیازی به پانسمان ندارند.

سوختگی درجه دوم نسبت به سوختگی درجه اول از شدت و عمق بیشتری برخوردار است، به گونه‌ای که علاوه بر اپیدرم، درم یا لایه دوم پوست نیز آسیب می‌بیند. موارد سطحی از این نوع سوختگی را می‌توان از طریق خنک کردن زخم و استفاده از قرص و پماد درمان کرد. اما، در موارد شدید سوختگی درجه دوم، نیاز است به مراکز درمانی مراجعه شود.

شدیدترین نوع سوختگی، سوختگی درجه سوم است، که درمان آن در خانه به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود و می‌بایست فرد را به مراکز درمانی انتقال داد. هنگام انتقال فرد آسیب دیده به بیمارستان بهتر است از چسبیدن لباس فرد به محل سوختگی اجتناب شود. اسکار ناشی از سوختگی‌های درجه دوم و سوم نیاز به پانسمان دارند.

مراحل درمان زخم سوختگی

درمان اسکار ناشی از سوختگی از چند مرحله تشکیل می‌شود، که شامل موارد زیر می‌باشند:

نکاتی مهم در خصوص پانسمان سوختگی

درخصوص پانسمان سوختگی، نیاز است به نکاتی توجه شود، که مهم‌ترین آن‌ها در زیر اشاره شده‌اند:

• تشخیص نوع سوختگی بسیار مهم است. برخی از زخم‌های سوختگی نیاز به پانسمان و مراقبت‌های ویژه ندارند.
• انتخاب نوع پانسمان و تجهیزاتی که برای درمان استفاده می‌شود، بسیار مهم است.
• در صورت وجود عفونت در زخم می‌بایست آن را درمان کرد.
• پانسمان نباید شل و یا سفت باشد، چون به پوست آسیب می‌رساند.
• درصورت کثیف شدن پانسمان، آن را باید تعویض کرد.

اقدامات لازم بعد از زخم سوختگی

پس از آن‌که روند درمان زخم سوختگی سپری شد، با توجه به میزان بهبودی آن می‌بایست اقداماتی انجام داد. در صورتی که اسکار سوختگی بعد از گذشت سه هفته به طور کامل بهبود نیافته است، شخص می‌بایست به دکتر مراجعه کند. اما، سوختگی‌هایی که به طور کامل بهبود می‌یابند به حالت پوسته پوسته درآمده و خشک می‌شوند. جهت رفع این خشکی می‌توان از کرم مرطوب کننده به طور مداوم استفاده کرد، که این توصیه می بایست حتما با تجویز پزشک انجام گردد زیرا گاهی اوقات برخی کرم ها سبب تشدید اسکار ناشی از سوختگی می شود. از دیگر اقدامات لازم جهت مراقبت از زخم سوختگی می‌توان به محافظت از آن در برابر نور خورشید اشاره کرد.

سوالات متداول

منابع:

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/burns/symptoms-causes/syc-20370539

https://en.wikipedia.org/wiki/Dressing_(medical)

https://www.molnlycke.com/education/wound-areas/wound-healing/how-to-look-after-your-wound/

https://www.nhs.uk/conditions/burns-and-scalds/recovery/#:~:text=clean%20the%20burn%2C%20being%20careful,necessary%20(usually%20paracetamol%20or%20ibuprofen)

https://www.msdmanuals.com/professional/injuries-poisoning/how-to-do-skin,-soft-tissue,-and-minor-surgical-procedures/how-to-debride-and-dress-a-burn#:~:text=Remove%20all%20clothing%20and%20gross,to%20provide%20continued%20pain%20relief.

https://www.uptodate.com/contents/topical-agents-and-dressings-for-local-burn-wound-care/print#:~:text=Nonadherent%20films%20or%20fine%20mesh,specific%20needs%20of%20the%20burn

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC428524/