مجله پزشکی
تعویض ایمن سوند فولی: نکات کلیدی برای مراقبت بهتر
به طور معمول افرادی که به صورت دائم و یا موقت کنترل ادرار خود را از دست داده اند احتمالاً سوند فولی را می‌شناسند. این وسیله که با نام‌هایی چون سوند ادراری، کاتتر فولی و نیز کاتتر ادراری شناخته می‌شود به‌منظور جمع‌آوری و انتقال ادرار مورد استفاده قرار می‌گیرد. جهت جلوگیری از عفونت، سوند ادراری باید به‌طور منظم تعویض شود. در این مقاله مرحله به مرحله خواهید آموخت که چگونه سوند فولی خود را به‌تنهایی و در منزل عوض کنید.
چگونه سوند فولی خود را عوض کنیم؟
وسایل موردنیاز را آماده و سوند قدیمی را بردارید.
ضدعفونی کردن دست‌ها
دست‌های خود را حداقل به مدت 30 ثانیه با آب گرم و صابون بشوئید. اگر دست‌هایتان از قبل تمیز هستند، فقط کافیست از ضدعفونی‌کننده دست استفاده کنید. اما، اگر دستانتان کثیف است، ابتدا آنها را با آب و صابون شستشو دهید و سپس از ضدعفونی کننده استفاده کنید. قبل از شروع تعویض کاتتر، اجازه دهید دستانتان کاملاً خشک شوند.
آماده سازی وسایل موردنیاز
وسایل موردنیاز نظیر دستکش، سوند ادراری جدید، سرنگ، صابون، ضدعفونی کننده و غیره را آماده کنید.
نحوه قرارگیری بدن بیمار
فرد را به پشت بخوابانید و لباس‌های زیر او را بیرون آورید. پاهای او را کمی باز کنید. برای این مرحله مطمئن شوید که نور کافی دارید. سپس، دستکش‌های خود را بپوشید.
تخلیه مایع بالون
سرنگ 10 سی‌سی را وارد پورت تورم (Inflation Port) کنید و پیستون آن را به عقب بکشید تا تمام مایع بالون به داخل سرنگ کشیده شوند (این مقدار معمولاً درحدود 3 تا 10 سی‌سی است).
نحوه خارج نمودن کاتتر فولی
به آرامی کاتتر فولی را بکشید تا آن را خارج کنید. اگر کاتتر به‌راحتی خارج نمی‌شود، ادامه ندهید و مرحله 4 را تکرار کنید. اگر باز هم نتوانستید آن را خارج کنید این موضوع را با یک مراقب بهداشتی در میان بگذارید.
تخلیه ادرار
ادرار را در دستشویی تخلیه کنید. سپس، کیسه ادرار، سوند فولی و سرنگ را درون سطل زباله بیندازید.
اقدامات پیش از وصل سوند فولی
اقدامات لازم پیش از قرار دادن سوند جدید انجام دهید.
- ناحیه‌ای از بدن که قرار است کاتتر وارد آن شود را بشوئید. برای این کار می‌توانید از یک پارچه شستشو و آب و صابون استفاده کنید. محل را به‌خوبی با حوله خشک کنید. دستکش‌هایی را که برای انجام این کار استفاده کرده‌اید دور بیندازید.
- دست‌های خود را مجدد بشوئید. ظرف تخلیه که قرار است برای جمع‌آوری ادرار استفاده شود در کنار فرد قرار دهید.
- یک پارچه استریل زیر باسن (برای زنان) و یا زیر آلت تناسلی (برای مردان) قرار دهید.
- دستکش‌های استریل را بپوشید و کاتتر فولی را از درون پلاستیک خود بیرون آورید.
اقدامات پیش از وصل سوند فولی
سوند فولی را در ناحیه موردنظر بگذارید.
با توجه به جنسیت فرد (مؤنث یا مذکر بودن)، مراحل قرار دادن کاتتر متفاوت است.
اگر بیمار مؤنث است:
1- با دست غیر غالب خود (دستی که با آن نمی‌نویسید) لابیاهای واژن (ورودی ناحیه تناسلی زنان) را باز کنید تا مجرای ادرار را ببینید. توجه داشته باشید که این دست دیگر استریل نیست.
2- با دست غالب خود (دستی که با آن می‌نویسید) و با کمک فورسپس یا انبر پزشکی، یک پنبه گلوله‌ای را بردارید و ناحیه موردنظر را تمیز کنید. از بالا به پایین و نیز از جلو به عقب هر بار یک طرف را پاک کنید. از یک پنبه گلوله‌ای جدید استفاده کنید و وسط مجرای ادراری را تمیز کنید.
3- با دست غالب استریل خود، نوک کاتتر فولی را (2 تا 3 اینچ از آن) درون روان کننده بغلتانید.
4- انتهای پورت تخلیه سوند (Drainage Port) را درون ظرف تخلیه قرار دهید. به آرامی و پیوسته، حدود 5/1 تا 3 اینچ از نوک کاتتر را درون مجرای ادراری قرار دهید تا زمانی که ادرار شروع به خارج شدن از پورت تخلیه کند. کاتتر را به آرامی 1 تا 2 اینچ بیشتر وارد کنید. اگر بلافاصله ادرار خارج نشد، چند دقیقه صبر کنید تا چند قطره از آن خارج شود.
توجه!
هرگز کاتتر را به زور وارد مثانه نکنید. از فرد بخواهید که تنفس آرام و عمیق داشته باشد تا قرار دادن سوند راحت‌تر شود. اگر نمی‌توانید کاتتر فولی را وارد کنید، با یک مراقب بهداشتی نظیر پزشک یا پرستار تماس بگیرید.
5- جهت بادکردن بالن سوند، سرنگ از پیش پر شده با آب وارد پورت تورم کنید. 5 تا 7 سی سی از آن را وارد بالن کنید. سرنگ را بچرخانید تا خارج شود.
6- کاتتر را به آرامی به عقب بکشید تا مطمئن شوید بالون باد شده است. در این حالت می‌توانید کاتتر را به کیسه ادرار قلاب کنید.
7- ادرار را داخل سرویس بهداشتی بریزید. وسایل استفاده شده از جمله دستکش را دور بیندازید. دستان خود را مجدد بشوئید.
اگر بیمار مذکر است:
1- با دست غیرغالب خود آلت تناسلی را نگه دارید. اگر فرد دارای پوست ختنه‌گاه است، آن را به عقب بکشید تا جایی که بتوانید سوراخ داخل مجرای ادراری را ببینید. توجه داشته باشید که این دست دیگر استریل نیست.
2- با دست غالب خود از فورسپس یا انبر پزشکی کمک بگیرید و ناحیه موردنظر را با پنبه تمیز کنید. از مجرای ادراری شروع کنید و آن را یک بار با حرکات دایره‌ای پاک کنید. در انتها، دهانه مجرای ادراری را کاملاً با پنبه تمیز کنید.
3- با دست غالب استریل خود، کاتتر فولی را برداشته و نوک آن را در روان کننده بغلتانید.
4- انتهای پورت تخلیه را درون ظرف تخلیه بگذارید. آلت تناسلی را به سمت بالا نگه دارید، به آرامی و پیوسته نوک کاتتر را حدود 8 تا 12 اینچ در مجرای ادرار قرار دهید تا زمانی که ادرار از طریق پورت تخلیه شروع به خارج شدن کند. به آرامی، کاتتر را 1 تا 2 اینچ بیشتر وارد کنید. درصورت عدم مشاهده خروج ادرار، چند دقیقه صبر کنید تا چند قطره بیرون بیاید.
5- سرنگ از پیش پر شده را وارد پورت تورم کنید و بقیه مراحل را همانند بیماران مؤنث پیش ببرید.
سوالات متداول
در این حالت دیگر سعی نکنید خودتان کاتتر را عوض کنید. برای انجام این کار از یک پزشک یا پرستار کمک بگیرید.
تعویض سوند فولی به عواملی چون جنس آن و نیز وجود یا عدم وجود انسداد در سوند بستگی دارد. اما، به طور معمول باید بین 3 تا 12 هفته عوض شود. ( درصورتی که فرد مستعد عفونت های ادراری باشد میبایست ظرف مدت کوتاهتری تعویض صورت پذیرد)
تب میتواند یکی از نشانههای عفونت باشد. در صورت ابتلا به آن بایستی موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید.
خیر، اگر هر از گاهی با نشتی مواجه شدید به خاطر اسپاسم مثانه است. برای درمان آن می‌توانید از پزشک خود بخواهید که دارو برای شما تجویز کند.