مقالات

سوند فولی: راهنمای کامل انواع و کاربرد آن

Q: آیا سوند فولی خطرناک است؟

عفونتهای ادراری یکی از عوارض شایع به هنگام استفاده از سوند بوده که مرتبط با مراقبتهای بهداشتی است. از جمله علائم عفونت دستگاه ادراری میتوان به تب و لرز، سردرد، ادرار کدر به دلیل چرک، سوزش مجرای ادراری یا ناحیه تناسلی، تکرر ادرار یا حس ادرا طولانی،نشت ادرار از کاتتر، وجود خون در ادرار، ادرار بدبو و کمردرد اشاره نمود. علاوه بر عفونت، استفاده از کاتتر میتواند با عوارضی همراه باشد، که عبارتند از: سنگ مثانه وجود خون در ادرار آسیب به مجرای ادرار واکنش آلرژیک به مواد مورد استفاده در کاتتر نظیر لاتکس سپتی سمی (Septicemia) یا عفونت مجاری ادراری، کلیهها یا خون آسیب به کلیه (ناشی از استفاده طولانی مدت از کاتترهای ساکن یا سوپراپوبیک)

Q: آیا میتوان با کاتتر فولی رانندگی کرد؟

افراد میتوانند با کاتتر رانندگی کنند مگر اینکه پزشک دستورالعمل دیگری دهد.

Q: آیا افراد میتوانند با کاتتر فولی شنا کنند؟

خیر. افراد نمیتوانند با کاتتر شنا کنند.

Q: آیا میتوان با کاتتر فولی در هواپیما پرواز کرد؟

با توجه به ملاحظات بیمار شرایط پرواز حتی الامکان میبایست از این مورد اجتناب گردد و تنها در صورت ضرورت انجام پذیرد.

Q: آیا شخص میتواند با کاتتر فولی نعوظ داشته باشد؟

بلی. با قرار دادن کاتتر میتوانید نعوظ داشته باشید.

آخرین مطالب

درباره ما

شرکت بنیان تجارت تجر در سال 2010 با هدف ایجاد تغییر و تحول در صنعت تجهیزات پزشکی فعالیت رسمی خود را آغاز نمود.

یکی از چالش‌هایی که افراد ممکن است در دوران میانسالی با آن روبرو شوند، عدم توانایی تخلیه ادرار (Urinary Retention) می‌باشد. طبق آمارها، از هر 10 مرد بالای 70 سال و هم‌چنین از هر 3 مرد بالای 80 سال تقریباً 1 نفر به این بیماری دچار می‌شوند. استفاده از سوند فولی توانسته است تا حدی زیادی مشکلات پیش‌روی بیماران مبتلا به عدم توانایی تخلیه ادرار را برطرف کند.

انواع سوند ادراری: سوند فولی دو راهه و سه راهه
اجزای مهم کاتتر فولی: لوله، بالون، پورت و کیسه تخلیه
مهم‌ترین کاربرد سوند فولی: جمع‌آوری ادرار از افرادی که توانایی تخلیه ادرار خود را ندارند.
سایزبندی سوند فولی: این وسیله پزشکی در سایزهای مختلفی برای کودکان، آقایان و خانم‌ها موجود است.

سوند فولی چیست؟

سوند فولی (Foley Catheter) یک لوله خالی با خاصیت انعطاف‌پذیری جزئی است، که از آن برای جمع‌آوری ادرار از افرادی که توانایی تخلیه ادرار خود را از دست داده‌اند استفاده می‌شود.

سوند از دو کانال مجزا که اصطلاحاً لومینا یا لومن (Lumina) نامیده می‌شوند تشکیل می‌شود. به سوندهای ادراری که از دو کانال ساخته می‌شوند، سوند فولی دو راهه گفته می‌شود. عمده کاتترهایی ادراری که امروزه مورد استفاده قرار می‌گیرند از نوع دو راهه هستند.

در این مدل سوند، یکی از این دو کانال از هر دو انتها باز بوده و مسئول تخلیه ادرار در کیسه جمع‌آوری است. لومن دیگر در سمت خارجی خود دارای یک شیر می‌باشد و سمت داخلی آن به یک بالون متصل می‌شود. از این قسمت برای تزریق آب به بالون استفاده می‌شود. زمانی که بالون داخل مثانه قرار می‌گیرد با آب استریل پر شده تا از لیز خوردن آن به بیرون جلوگیری شود.

علاوه بر سوند دو راهه، مدل دیگری از این وسیله پزشکی وجود دارد که از سه کانال مجزا تشکیل می‌شود و به آن سوند فولی سه راهه گفته می‌شود. این نوع برای شستشوی مداوم مثانه یا تزریق دارو کاربرد دارد. کاتتر ادراری سه راهه عمدتاً پس از جراحی اورولوژی یا در صورت خونریزی از مثانه یا تومور پروستات استفاده می شود و مثانه ممکن است به شستشوی مداوم یا متناوب جهت پاک‌سازی لخته‌های خون یا دیگر آلاینده‌ها نیاز داشته باشد.

انواع سوند فولی

همان‌طور که بیان شد، مهم‌ترین نقش سوند، خارج نمودن ادرار از مثانه است. مواد مختلفی برای تولید این وسیله پرکاربرد پزشکی استفاده می‌شود، که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به لاستیک، پلاستیک (PVC) و سیلیکون اشاره نمود. سوند ادراری در انواع مختلفی تولید و عرضه می‌شود، که هریک ویژگی‌های مختص خود را دارد. در ادامه، مهم‌ترین انواع کاتتر فولی به تفصیل بیان می‌شود:

کاتترهای خارجی

(کاتترهای کاندومی) External Catheters (Condom Catheters)

برخلاف کاتترهای ساکن، این نوع سوند ادراری در خارج از بدن قرار می‌گیرد. کاتترهای خارجی معمولاً برای افرادی که آلت تناسلی داشته و مشکلات تخلیه ادراری ندارند اما از ناتوانی‌های عملکردی یا ذهنی جدی مانند زوال عقل رنج می‌برند ضروری است. شبیه به کاندوم بوده به گونه‌ای که سر آلت تناسلی را می‌پوشاند. سپس، یک لوله از کاتتر به کیسه تخلیه ادرار خارج می‌شود.

این نوع از سوندها نسبت به هم‌نوع ساکن خود کاربرد راحت‌تری داشته و خطر عفونی کمتری دارند. علاوه بر آن، نیاز به تعویض روزانه دارند، اما مدل‌هایی از آن‌ها وجود داشته که برای استفاده‌های طولانی مدت طراحی شده‌اند. این مدل نسبت به کاتترهای خارجی که نیاز به تعویض روزانه دارند کمتر باعث تحریک پوست می‌شوند.

کاتترهای کوتاه مدت

(کاتترهای متناوب) Short-Term Catheters (Intermittent Catheters)

همان‌طور که از نام آن پیداست، کاتترهای کوتاه مدت برای استفاده‌های کوتاه مدت مثل پس از عمل جراحی تا زمانی که مثانه خالی شود کاربرد دارند. این نوع سوندهای ادراری به‌عنوان کاتترهای داخل-و-خارج (In-and-Out Catheter) نامیده می‌شوند. برداشتن کاتتر متناوب پس از تخلیه مثانه امری ضروری است.

افراد در خانه می‌توانند به تنهایی و از طریق آموزش از کاتترهای کوتاه مدت استفاده کنند یا از یک پرستار کمک بگیرند. قرارگیری آن‌ها از طریق مجرای ادرار یا سوراخ ایجاد شده در قسمت تحتانی شکم صورت می‌گیرد.

کاتترهای ساکن

(کاتترهای مجرای ادرار یا سوپراپوبیک) Indwelling Catheters (Urethral or Suprapubic Catheters)

این نوع سوند فولی درون مثانه قرار می‌گیرد و برای استفاده‌های کوتاه و طولانی مدت مفید می‌باشد. کاتترهای ساکن از طریق مجرای ادرار یا یک سوراخ کوچک در شکم وارد مثانه می‌شوند. در انتهای آن‌ها یک بالن کوچک وجود دارد که با آب پر شده و از لیز خوردن لوله جلوگیری می‌کند. جهت برداشتن کاتتر لازم است آب موجود در بالن خالی شود.

تنوع گسترده ای از آنها وجود دارد

انواع سوند فولی موجود است

انواع محصولات سوند فولی

سایزبندی کاتتر فولی

وجود انواع مختلفی از کاتترهای فولی نظیر ساکن، خارجی، و کوتاه مدت باعث شده است تا افراد بتوانند در موقعیت‌های مختلف از این وسیله پزشکی استفاده کنند. یکی دیگر از قابلیت‌های سوند، وجود سایزهای مختلفی از آن است. سایزبندی براساس قطر لوله کاتتر انجام می‌گیرد و واحد اندازه‌گیری آن، فرنچ French است. هم‌چنین، برای تشخیص راحت‌تر سایز سوند، پورت بالن در رنگ‌های مختلفی تولید می‌شود.

جدول زیر سایزبندی سوندهای ادراری به همراه کدگذاری رنگی آن‌ها را نشان می‌دهد:

رنگ	سایز(فرنچ)	سایز(میلی متر)
سبز	6	2
آبی	8	2/7
مشکی	10	3/3
سفید	12	4
سبز	14	4/7
نارنجی	16	5/3
قرمز	18	6
زرد	20	6/7
بنفش	22	7/3
آبی	24	8
مشکی	26	8/7

هریک از سایزهای بیان شده در جدول بالا مناسب برای افراد با سن و وزن خاصی می‌باشد. جدول زیر نشان دهنده سایز سوند به همراه سن و وزن متناسب با آن‌ها می‌باشد.

سایز(فرنچ)	وزن(کیلوگرم)	سن
6	3/5 تا 7	0 تا 6 ماه
6-8	10	1 سال
8	12	2 سال
8-10	14	3 سال
10	18	5 سال
12	21	6 سال
12	27	8 سال
12-14	متغییر است	بیش از 12 سال
14-16	متغییر است	بزرگسان (خانم‌ها)
16-18	متغییر است	بزرگسال (آقایان)
20-26	متغییر است	بزرگسال

سوند فولی چه کاربردی دارد؟

سوند فولی به‌عنوان یک ابزار مهم و پراستفاده پزشکی جهت تخلیه ادرار از افرادی که توانایی این عمل را ندارند و ادرار آن‌ها در مثانه جمع شده است استفاده می‌شود. کاتترهای ادراری که امروزه در دسترس هستند به دو صورت دو راهه و سه راهه موجود می‌باشند. اگرچه نمونه سه راهه نسبت به دوراهه قابلیت بیشتری دارد ولی کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

چه زمانی از سوند فولی استفاده می‌شود؟

مواقعی که نمی‌توانید زمان ادرار خود را کنترل کنید
مجبور هستید ادرار خود را در مثانه حبس کنید (احتباس ادراری)
دچار بی اختیاری ادراری شده‌اید
محبوس شدن ادرار در اثر سنگ مثانه یا کلیه
لخته شدن خون در ادرار
بزرگ شدن شدید غده پروستات
جراحی روی غده پروستات

جراحی در ناحیه تناسلی مانند ترمیم شکستگی لگن یا هیسترکتومی (برداشتن رحم)
آسیب به اعصاب مثانه
آسیب نخاعی
وضعیتی که عملکرد ذهنی فرد را مختل می‌کند مانند زوال عقل
داروهایی که عملکرد ماهیچه‌های مثانه را برای منقبض شدن مختل می‌کنند که باعث می‌شود ادرار در مثانه حبس شود.
اسپینا بیفیدا (Spina Bifida)

نحوه استفاده از سوند فولی

گذاشتن سوند فولی در مثانه توسط خود افراد به تنهایی یا با کمک یک پرستار در منزل صورت می‌گیرد. انجام این کار نیازمند مهارت و تخصص می‌باشد. در این قسمت مراحل جاگذاری سوند به ترتیب بیان می‌شود:

شخصی که مسئول قرار دادن کاتتر می‌باشد یا در این امر به او کمک می‌کند باید دست‌های خود را با آب و صابون شسته و خشک کند.
آلت تناسلی و ناحیه اطراف آن را توسط محلول استریل شسته و خشک کنید.
کاتتر فولی را باز کنید و آن را با استفاده از ژل ضدعفونی کننده کاملاً آغشته کنید.
کاتتر را تا زمانی که به قسمت “Y” آن برسید وارد کنید.
بالون را به آرامی با کمک سرنگ و با استفاده از مقدار صحیح آب که روی نوک کاتتر ذکر شده (به طور معمول 10 سی سی است) باد کنید. سپس، سرنگ را از سوند جدا کنید.

انتهای کاتتر را به کیسه تخلیه ادرار وصل کنید.
کاتتر را با کمک نگهدارنده روی ساق پا محکم کنید. نباید هیچ کششی روی لوله وجود داشته باشد.
کیسه تخلیه را زیر سطح مثانه قرار دهید تا از برگشت ادرار به مثانه جلوگیری شود.
جهت اطمینان حاصل کردن از عملکرد صحیح کاتتر به آن و کیسه تخلیه نگاه کنید و توجه کنید که آیا ادرار در حال تخلیه است. رنگ ادرار باید شفاف تا زرد کم رنگ باشد. اگر رنگ ادرار تیره‌تر باشد باید هرروز آب بیشتری بنوشید.
پس از جای‌گذاری کاتتر، دست‌های خود را به طور کامل با آب و صابون بشوئید.

نحوه خارج کردن سوند فولی

جهت خارج کردن کاتتر ادراری نیاز است مراحل زیر به ترتیب اجرا شوند:

سرنگ را به قسمت بالن کاتتر متصل کرده و با کمک آن آب درون بالن را خارج کنید. این کار را تا زمانی که تمامی آب موجود در بالن خارج شوند ادامه دهید.
پس از خالی شدن کامل آب می‌توانید سوند را خارج کنید.

مراقبت‌های لازم برای سوند فولی

سوندهایی که امروزه با هدف جمع‌آوری ادرار مورد استفاده قرار می‌گیرند به صورت یک بار مصرف بوده و یا می‌توان مجدد از آن‌ها استفاده کرد. از جمله نکاتی که بایستی در رابطه با استفاده از سوندهای ادراری به آن توجه داشت عبارتند از:

کاتترهایی که قابلیت استفاده مجدد را دارند بایستی هم کاتتر و هم ناحیه‌ای از آن که وارد بدن می‌شود با آب و صابون تمیز شوند تا خطر عفونت ادراری کاهش یابد.

سوندهای یک بار مصرف به صورت بسته‌بندی شده و استریل عرضه می‌شوند، بنابراین فقط کافی است کاتتر قبل از جای‌گذاری تمیز شود.

سعی کنید مقدار زیادی آب بنوشید تا ادرارتان شفاف یا کمی زرد بماند. این موضوع کمک شایانی به جلوگیری از عفونت می‌کند.
کیسه تخلیه که برای جمع‌آوری ادرار استفاده می‌شود را حداقل هر 8 ساعت و یا هر زمان که به طور کامل پر شد خالی کنید. برای تمیز کردن کیسه می‌توان از یک بطری پلاستیکی حاوی مخلوط سرکه و آب یا سفیدکننده و آب استفاده کرد.

خطرات احتمالی سوند فولی

همان‌طور که بیان شد، عفونت دستگاه ادراری معمول‌ترین اثر جانبی به هنگام استفاده از سوند فولی است. علاوه بر عفونت، جای‌گذاری کاتتر ادراری می‌تواند اثرات جانبی دیگری داشته باشد، که شامل:

سنگ مثانه
صدمات مجرای ادرار یا مثانه
اسپاسم مثانه و درد، که ممکن است شبیه به گرفتگی معده باشد.
گیر افتادن خون یا سایر مواد زائد در داخل لوله کاتتر، که دلیل آن انسداد در سیستم تخلیه کاتتر است.
نشت کاتتر، که به طور معمول به دلیل انسداد در سیستم تخلیه، یبوست، یا فشار دادن در حین توالت کردن اتفاق می‌افتد.

قیمت و خرید سوند فولی دو راه

سوند ادراری به عنوان یک وسیله پزشکی مهم نقش بسزایی در سلامتی افراد جامعه ایفا می‌کند. همان‌طور که پیش‌تر بیان شد، عفونت‌های ادراری رابطه مستقیمی با مراقبت‌های بهداشتی دارند. استفاده از سوندهای با کیفیت نامطلوب می‌تواند یکی از عوامل ایجاد عفونت باشد.

کاتترهای فولی امروزه تحت برندهای مختلفی عرضه می‌شوند. شرکت “بنیان تجارت تجر” که نمایندگی انحصاری برند بلوئر bluer در اختیار دارد توانسته است با عرضه سوندهای فولی باکیفیت فوق‌العاده متضمن سلامتی افراد شود. سوندهای بلوئر علاوه بر کیفیت از هزینه مقرون‌به‌صرفه‌ای نیز برخوردار هستند، که می‌تواند نگرانی بیماران از هزینه‌های درمان کم کند.

سوند فولی و نقش برجسته آن

به عنوان سخن پایانی، سوند یکی از تجهیزات پزشکی بوده که نقش اصلی آن، جمع‌آوری ادرار از افرادی است که قدرت تخلیه ادرار خود را از دست داده‌اند. همان‌طور که در مقاله به آن اشاره شد، کاتتر در انواع مختلفی عرضه می‌شود، که نمونه دو راهه یکی از پراستفاده‌ترین آن‌ها می‌باشد. سایزبندی متنوع این وسیله پزشکی باعث شده است تا از آن بتوان برای سنین مختلف از کودکان گرفته تا بزرگسالان استفاده کرد. به منظور کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با سوند فولی و هم‌چنین درصورت داشتن سوال می‌توانید از طریق بخش دیدگاه‌ها با کارشناسان مجموعه ارتباط برقرار کنید.

سوالات متداول

آیا سوند فولی خطرناک است؟

عفونت‌های ادراری یکی از عوارض شایع به هنگام استفاده از سوند بوده که مرتبط با مراقبت‌های بهداشتی است. از جمله علائم عفونت دستگاه ادراری می‌توان به تب و لرز، سردرد، ادرار کدر به دلیل چرک، سوزش مجرای ادراری یا ناحیه تناسلی، تکرر ادرار یا حس ادرا طولانی،نشت ادرار از کاتتر، وجود خون در ادرار، ادرار بدبو و کمردرد اشاره نمود. علاوه بر عفونت، استفاده از کاتتر می‌تواند با عوارضی همراه باشد، که عبارتند از: