مجله پزشکی
دستکشهای معاینه پزشکی به عنوان یکی از مهمترین انواع تجهیزات پزشکی توجه ویژهای به خود جلب کردهاند که به صورت یک بار مصرف بوده و حین معاینات پزشکی و همچنین فرآیندهایی که نیازمند جلوگیری از انتقال آلودگی از بیمار به کادر درمان هستند و یا بالعکس مورد استفاده قرار میگیرند. این وسیله پزشکی از پلیمرهای مختلف نظیر لاتکس، نیتریل، پلی وینیل کلرید (PVC) و نئوپرن ساخته میشود. به دو صورت غیرپودری و پودری موجود میباشد که استفاده از پودر به منزله روغن کاری دستکش بوده و پوشیدن آن را تسهیل میکند.
به طور کلی، دستکشهای پزشکی به دو دسته اصلی دستکشهای معاینه و دستکشهای جراحی طبقهبندی میشوند. نوع جراحی از سایزبندی دقیقتر و حساسیت بیشتری برخوردار بوده و طبق استانداردهای بالاتری ساخته میشود. از دیگر تفاوتهای آنها میتوان به استرالیزاسیون اشاره کرد. دستکشهای معاینه به دو صورت استریل و غیراستریل بوده درحالی که دستکشهای جراحی عموماً استریل شده هستند.
از دستکشهای پزشکی علاوه بر حوزه پزشکی به طور گسترده در آزمایشگاههای شیمیایی و بایوشیمیایی مورد استفاده قرار میگیرند. این نوع دستکشها افراد را در برابر مواد خورنده و همچنین آلودگیهای سطحی محافظت میکند. یکی از مهمترین مشکلات آنها این است که به راحتی توسط مواد شیمیایی خطرناک و حلالها سوراخ میشوند. از این رو، استفاده از آنها به هنگام شستن ظروف یا مواقعی که نیازمند فرو بردن دست به درون حلال است توصیه نمیشود.
به طور عمده، استفاده از دستکشهای پزشکی به دو منظور پیشنهاد میشوند:
- کاهش خطر آلوده شدن دستهای کادر درمان با خون و دیگر مواد مایع بدن
- کاهش خطر انتشار میکروب به محیط زیست و همچنین انتقال آن از کادر درمان به بیماران و بالعکس و از بیمار به بیماری دیگر
همانطور که بیان شد یکی از انواع دستکشهای پزشکی، دستکشهای معاینه هستند که از موادی نظیر لاتکس، نیتریل و وینیل ساخته میشوند. نوع وینیل و نیتریل از مواد مصنوعی تولید میشوند و فاقد لاتکس هستند. از آنجایی که لاتکس از مواد طبیعی ساخته میشود باعث ایجاد حساسیت برای افراد میکند. دستکش های نیتریل و وینیل برای افرادی که مستعد حساسیت هستند گزینه بهتری خواهد بود. به طور معمول دستکش های لاتکس از مواد طبیعی ساخته می شوند که به نسبت دو نوع دستکش دیگر از مقاومت فوق العاده ای در برابر سوراخ شدن و پارگی دارند. همچنین، این نوع دستکش نسبت به دو مورد دیگر خاصیت ضدآبی بیشتری دارد.
ویژگی دستکش های معاینه
همانطور که بیان شد، دستکشهای معاینه یک بار مصرف بوده و میبایست تنها برای یک عمل خاص (یک معاینه و یک بیمار) استفاده گردند. از دیگر ویژگیهای این نوع دستکش میتوان به استریل بودن یا نبودن آن اشاره کرد. بهعلاوه، به دو صورت پودری و غیرپودری در بازار موجود هستند.
انواع دستکش های معاینه پزشکی
دستکش لاتکس
همانطور که به این موضوع اشاره شد، دستکشهای معاینه لاتکس از مواد طبیعی ساخته میشوند که از دوام، الاستیسیته و حساسیت بسیار خوبی برخوردار هستند. این نوع دستکشها به دو صورت پودری و غیرپودری موجود هستند که نوع پودری آن میتواند ایجاد حساسیت کند. یکی از مهمترین معایب این وسیله پزشکی ایجاد حساسیت برای افراد است که در این حالت بهتر است از دستکش های معاینه لاتکس بدون پودر یا دستکشهای نیتریل و وینیل استفاده شود.
دستکش وینیل
دستکشهای معاینه وینیل ساخته شده از پلی وینیل کلرید (PVC)، یک فیلم برپایه نفت و نرمکننده یا پلاستی سایزر میباشند. این نوع دستکش برای سالیان متمادی در بیمارستانها و دیگر صنایع مورد استفاده قرار میگرفتند. به عنوان اولین دستکش ساخته شده از مواد مصنوعی شناخته شده که به عنوان گزینه جانشین برای لاتکس به بازار معرفی شد تا مشکل حساسیت آن را حل کند. از آنجایی که وینیل برای افراد ایجاد حساسیت نمیکند گزینهای مناسب برای ایمنی کارکنان باشد.
دستکشهای وینیل یک بار مصرف هستند. مشکلی که از آن رنج میبرند پارگی و سوراخ شدن میباشد که میتواند منجر به آلودگی گردد. این مشکل را میتوان تاحدودی با انتخاب دستکش با ضخامت مناسب حل کرد.
فاقد لاتکس بوده که آن را به گزینهای عالی برای افرادی که مستعد حساسیت هستند تبدیل کرده است.
- مقرون به صرفهترین نوع دستکش
- دارای خواص ضدالکتریسیته ساکن است
- بهترین گزینه برای استفاده با مواد خطرناک
- نوع پودردار آن امکان پوشیدن آن را تسهیل میکند.
- قابل استفاده برای کارهایی که خطر کمتری داشته و کوتاه مدت هستند.
دستکش نیتریل
برای غلبه بر ایجاد واکنشهای حساسیتزا و بروز این مشکل، دستکش نیتریل و وینیل جایگزین مناسبی خواهد بود. اگرچه این دستکش برپایه مواد نیتریل و وینیل از دوام بسیار خوبی برخوردار است ولی گران قیمت هستند. دستکشهای نیتریل امروزه بسیار مقرون به صرفه بوده و معمولاً به عنوان گزینهای برای فرآیندهای پزشکی که ریسک بالایی دارند در نظر گرفته میشوند. با وجود اینکه عمده دستکشهای معاینه در بازار از نوع لاتکس هستند ولی نیتریل در حال کسب محبوبیت میباشد.
این نوع دستکش مصنوعی بوده و از ترکیب آکریلونیتریل و بوتادین ساخته میشود. به طور معمول در صنایع غذایی، پزشکی و بهداشتی استفاده میشود. از مهمترین ویژگی آنها میتوان به تحمل دمای بالا، دوام و قدرت اشاره کرد. در مقایسه با لاتکس پودردار، حساسیتهای ناشی از نیتریل بسیار نادر بوده به گونهای که طبق آمار منتشر شده، تقریباً 10 درصد از کادر درمان و 7 درصد از بیماران مستعد ممکن است نسبت به این نوع دستکش واکنش نشان دهند.
دستکش نیتریل نسبت به لاتکس یا وینیل از مقاومت فوق العاده ای در برابر مواد شیمیایی و همچنین سوراخ شدن برخوردار است و همین امر موجب گردیده تا از آن به عنوان یک ماده ایده آل برای تولید انواع مختلف دستکشها از معاینه گرفته تا شیمی درمانی استفاده شود. به دلیل قدرت بالای این نوع دستکش، از آن برای کارهای تولیدی و خودروسازی نیز استفاده میشود. از دیگر مزیتهای دستکش نیتریل در مقابل لاتکس و وینیل، طول عمر یا ماندگاری بیشتر آنهاست به گونهای که آنها را برای استفاده در بیمارستانها، مراکز مراقبتهای بهداشتی، دندانپزشکی و غیره ممکن میسازد.
دستکشهای نیتریل از نوع پودردار عمدتاً در مراکز صنعتی و غذایی مورد استفاده قرار میگیرند، اما بهتر است دستکشها غیرپودردار باشند زیرا پودر در بروز مشکلات سلامتی تأثیرگذار است. رنگهای مختلفی از این نوع دستکش وجود دارد که برای مصارف خاصی تعیین شدهاند. برای مثال، از دستکشهای آبی رنگ برای معاینه و از دستکشهای نارجی برای فرآیندهای غیرتهاجمی استفاده میشود. در رابطه با ضخامت میتوان گفت که این نوع دستکشها با ضخامتهایی بین 4 تا 8 میلیمتر قابل دسترس هستند. هر چه دستکش ضخیمتر باشد احتمال پارگی و سوراخ شدن آن کمتر است. دستکشهای نازکتر، انعطافپذیرتر بوده که این امکان را به افراد میدهد تا به راحتی کارهای خود را انجام دهند.
دستکش معاینه پودردار و بدون پودر
دستکشهای معاینه به دو صورت پودری و غیرپودری موجود میباشند. در سال 2016 سازمان غذا و داروی آمریکا استفاده از دستکشهای معاینه پودری را به دلیل ایجاد حساسیت یا آلرژی برای افراد ممنوع کردند و دستکشهای معاینه که امروزه مورد استفاده قرار میگیرند به صورت غیرپودری هستند. اما، سوالی که در اینجا بهوجود میآید این است که تفاوت این دو دستکش چیست؟
پودر مورد استفاده در دستکشها از جنس نشاسته ذرت میباشد که پوشیدن آنها را تسهیل کرده و از چسبیدن دستکشها به دست جلوگیری به عمل میآورد. هنگامی که دستکشهای پودری برای مدت طولانی استفاده میشوند، پودر میتواند به پوست استفاده کننده بچسبد و باعث ایجاد حساسیت یا آلرژی شود. نکتهای که در اینجا حائز اهمیت است این است که دستکشهای پودری نیتریل و وینیل ایجاد آلرژی نمیکنند.
از سوی دیگر، دستکشهای بدون پودر تحت فرآیندی به نام کلرزنی قرار میگیرند که به آنها کمک میکند کمتر شکل به خود گیرند، بنابراین برای پوشاندن و برداشتن آنها نیازی به پودر نیست. در طول فرآیند، دستکشها در معرض محلول کلر قرار میگیرند، با آب شسته شده و سپس خشک میشوند تا باقیماندههای پودر و پروتئینهای لاتکس از بین بروند. نقاط ضعف این دستکشها این است که به سختی میتوان آنها را از دست خارج کرد و همچنین از استحکام کمی برخوردارند. دستکشهای بدون پودر به دلیل استفاده از فرآیند کلرزنی، گرانتر از دستکشهای پودری هستند.
سایزبندی دستکشهای معاینه
سایزبندی دستکشهای معاینه براساس اندازهگیری محیط کف دست صورت میگیرد. این سایزبندی برای آقایان متفاوت از خانمها میباشد. به طور معمول، کوچکترین محیط دست برابر 7 اینچ در نظر گرفته که معادل Small است. علاوه بر آن، بزرگترین آن 10 اینچ بوده که معادل XLarge است.
مزایا و معایب دستکش های معاینه پزشکی
دستکشهای معاینه بسته به نوع مادهای که برای ساخت آنها استفاده میشود دارای مزایا و معایبی هستند. دستکشهای لاتکس که به عنوان شناختهشده ترین نوع دستکش است که از قدرت محافظت فوقالعادهای برخودار است به گونهای که افراد را در برابر خطرات شیمیایی و بیولوژیکی محافظت میکند و گزینهای عالی برای افرادی است که در تماس با بیماران حین معاینات پزشکی، دندانپزشکی و کارهای مراقبتی قرار دارند. علاوه بر قدرت محافظت عالی آن، این نوع دستکش، استریل شده، یک بار مصرف و بهداشتی است. مهمترین چالشی که این نوع دستکش دارد ایجاد حساسیت است که برای افراد مستعد این نوع عارضه توصیه نمیشود.
از طرف دیگر، دستکشهای نیتریل از قدرت بالایی در برابر سوراخ شدن برخوردار هستند به گونهای که قدرت آنها سه برابر دستکش لاتکس است. علاوه بر آن، پایداری حرارتی و شیمیایی بالایی دارند. یکی دیگر از ویژگیهای منحصر به فرد آنها این است که برای افراد ایجاد حساسیت نمیکنند. مهمترین مشکل این نوع دستکش قیمت بالای آنهاست.
دستکشهای وینیل همانند نیتریل فاقد لاتکس طبیعی بوده و برای افراد ایجاد حساسیت نمیکنند. ضخامت کمتری داشته و از این رو، از دوام کمتری نیز برخوردارند. این نوع دستکش به اندازه نیتریل انعطاف پذیر نیست ولی برای موقع غیرخطرناک مناسب است.
دستهبندی دستکشها براساس رنگ
رنگگذاری دستکشها درواقع نوعی کدگذاری بوده که بیانگر نوع استفاده از آنهاست. برای مثال، دستکش نیتریل آبی برای کارهای غیرجراحی نظیر سرویسهای غذایی مورد استفاده قرار میگیرند. علاوه بر آن، فاقد لاتکس بوده و بدون پودر میباشند. از دیگر ویژگیهای آنها میتوان به غیراستریله بودن اشاره کرد. دستکشهای شفاف وینیلی همانند نیتریل فاقد لاتکس و غیرپودری بوده و در مکانهایی نظیر آزمایشگاه، مراکز پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و غیره استفاده میشوند. دستکشهای سفیدرنگ لاتکس غیرپودری بوده و برای سرویسهای غذایی، دندانپزشکی، صنعت، آزمایشگاه بیولوژی و غیره استفاده میگردند.
تفاوت دستکش معاینه براساس رنگ
امروزه از کدگذاری رنگی برای ایجاد تمایز بین دستکشهای لاتکس، وینیل و نیتریل استفاده میکنند که دلیل این امر میتواند برای مشخص کردن نوع استفاده از دستکش یا استفاده همزمان از دستکش ها می باشد.
دستکشهای لاتکس به رنگهای شفاف، سیاه و آبی موجود هستند. دستکشهای نیتریل در رنگهای بنفش، مشکی و آبی عرضه میشوند. از آن سو، دستکشهای وینیل به رنگ شفاف هستند. از دستکشهای نیتریل به رنگ بنفش برای شیمی درمانی و از دستکشهای آبی و مشکی برای معاینات پزشکی استفاده میشوند.
تفاوت دستکش معاینه لاتکس با دستکش جراحی لاتکس
تفاوت دستکشهای معاینه و جراحی در اصل به کاربرد آنها برمیگردد جایی که از دستکشهای معاینه در موارد کم خطر و عمومی استفاده میشود. از آن سو، در مواردی که به اصلاح پرریسک بوده نظیر جراحیها از دستکشهای جراحی استفاده میگردد. به این خاطر، این نوع دستکشها تحت استانداردهای سختگیرانهتری تولید میشوند. از دیگر تفاوت آنها میتوان به استریله شدن یا نشدن اشاره کرد. از آنجایی که دستکشهای جراحی در موارد پرخطر استفاده میشوند عموما استریل شده هستند که این موضوع عکس دستکشهای معاینه است.
انواع برندهای دستکش های معاینه پزشکی
این دستکش ساخته شده از لاتکس با کیفیت بالا بوده و فاقد پودر است. رنگ آن سفید است و در مراکز پزشکی (نظیر بیمارستان، کلینیک، آزمایشگاه و دندانپزشکی) و غیرپزشکی (نظیر صنایع غذایی و نوشیدنی و بستهبندی غذا) استفاده میشوند. یکی از مهمترین خواص این نوع دستکش، خاصیت آنتی باکتریال آن است که افراد را در برابر انواع باکتری، قارچ و دیگر عوامل آلودگی محافظت میکند.
دستکش معاینه وینیل برند INTCO فاقد لاتکس بوده و برای افراد ایجاد حساسیت نمیکند. از دیگر مزایای آن میتوان به پوشش خشک و صاف آن اشاره کرد که از درماتیت جلوگیری میکند. این نوع دستکش از قدرت کشسانی و همچنین حساسیت بالایی برخوردار بوده که برای کاربرد در صنایع مختلف مناسب است.
این نوع دستکش از مقاومت خوبی در برابر طیف گستردهای از مواد شیمیایی و میکروارگانیسمها نظیر ویروس، باکتری و قارچ برخوردار است. یک بار مصرف بوده و فاقد هرگونه پودر میباشد که این به نوبه خود از چسبیدن آنها به پوست و ایجاد حساسیت جلوگیری به عمل میآورد. از دیگر مزایای آن میتوان به قیمت مناسب آن اشاره کرد.
دستکش نیتریل برند INTCO فاقد لاتکس بوده و برای افراد ایجاد حساسیت نمیکند. نوع غیرپودری آن در رنگهای آبی، سفید و بنفش موجود میباشد. از نرمی فوقالعاده ای برخوردار بوده و متناسب با اندازه دست است. از مهمترین کاربردهای آن میتوان به استفاده در صنایع الکترونیک و غذایی جهت تمیزکاری اشاره کرد.
این نوع دستکش همانند دیگر انواع دستکشهای نیتریل فاقد لاتکس میباشد. از دیگر ویژگیهای آن میتوان به ضخامت مناسب آن جهت بهبود حساسیت لمسی اشاره کرد. طراحی آن به گونهای است که موجب استحکام بیشتر و پوشیدن راحتتر میشود. یک بار مصرف بوده و در سایزهای مختلفی موجود میباشد.
دستکشهای نیتریل برند Hongda بدون پودر بوده و ایجاد حساسیت برای افراد نمیکند. از دیگر خواص آن میتوان به عدم استفاده از لاتکس در تولید آن اشاره کرد. مهمترین ویژگیهای آن، خاصیت کشسانی و استحکام بالای آن است.