مجله پزشکی
همه چیز درباره اسکالپ وین: انواع، کاربردها، مزایا و عوارض
ست اسکالپ وین (Scalp Vein Set) که با نام‌های ست تزریق بال‌دار یا ست پروانه‌ای نیز شناخته می‌شود یک وسیله تخصصی بوده و به منظور دسترسی به رگ جهت خون‌گیری یا تزریق دارو مورد استفاده قرار می‌گیرد. دلیل نام‌گذاری آن به نام پروانه‌ای، وجود دو بال پلاستیکی در دو طرف یک سوزن خالی جهت دسترسی به رگ می‌باشد.
اجزای اسکالپ وین
اسکالپ وین از چند جزء اصلی تشکیل شده است. یکی از آنها یک لوله شفاف منعطف به طول 20 تا 35 سانتیمتر است. علاوه بر آن، دارای یک سوزن زیرپوستی با سایز 18 گیج (اندازه بزرگتر) جهت خون‌گیری تا 27 گیج (اندازه کوچک‌تر) جهت تزریق انسولین می‌باشند. دو بال انعطاف‌پذیر در دو طرف این وسیله پزشکی نیز قرار گرفته است و در نهایت، دارای یک اتصال دهنده (معمولاً لوئر ماده) که به یک وسیله دیگر نظیر سرنگ وصل می‌شود نیز می‌باشند. مدل‌های جدیدتری که به تازگی روانه بازار شده است که دارای یک بخش ایمنی کشویی و درپوش اتوماتیک می باشد که پس از استفاده روی سوزن می‌چرخند. یکی از مهم‌ترین مزایای بخش جدید این است که از آسیب احتمالی سوزن جلوگیری به عمل آورده و مانع از استفاده مجدد سوزن‌های استفاده شده می‌گردد که این موضوع خود از انتقال بیماری‌های عفونی نظیر ایدز و هپاتیت جلوگیری می‌کند.
انواع اسکالپ وین
اگرچه تمامی اسکالپ وین‌ها طراحی مشابهی دارند ولی خود دارای تفاوت‌هایی نیز می‌باشند. همان‌طور که در قسمت قبل به آن اشاره شد، واحد اندازه‌گیری سایز آنها گیج بوده و گستره سایز آنها بین 18 گیج تا 27 گیج متغیر است. از یک سوزن با اندازه 27 گیج معمولاً برای تزریق انسولین استفاده می‌شود زیرا هرچه مقدار گیج بیشتر باشد اندازه سوزن کوچک‌تر است. در صورتی که مایع تزریقی غلیظ باشد یا اگر قرار است خون تزریق شود از اسکالپ پروانه‌ای با گیج کمتر استفاده می‌شود. اندازه اکثر سوزن‌ها بیش از سه چهارم اینچ یا 19 میلیمتر نیست.
همانند سوزن، لوله اسکالپ وین دارای اندازه‌های مختلفی می‌باشد و بین 8 اینچ تا 15 اینچ (20 تا 35 سانتیمتر) متغیر است. لوله‌های کوتاه‌تر به منظور جمع‌آوری خون و از لوله‌های بزرگتر برای تزریق وریدی استفاده می‌شود که نوع بزرگتر معمولاً دارای شیرهای غلطکی برای تنظیم جریان مایعات می‌باشد.
بنیان تجارت تجر به‌عنوان یکی از فروشندگان قابل اطمینان اسکالپ وین در ایران آماده است تا طیف وسیعی از انواع آن را در اختیار شما قرار دهد. جهت تهیه اسکالپ وین فقط کافیست به ما اعتماد کنید و برای استعلام قیمت با ما تماس بگیرید
انواع سایزهای اسکالپ وین
سوزن‌های اسکالپ وین در سایزهای مختلفی موجود می‌باشند که واحد اندازه‌گیری آنها، گیج (Gauge) است. سایز سوزن عمده ست‌های پروانه‌ای بین 18 تا G 27 متغیر است. واحد گیج با سایز سوزن رابطه عکس دارد به گونه‌ای که هرچه مقدار گیج بیشتر باشد سایز سوزن نازک‌تر و کوچک‌تر است. اکثریت سوزن‌ها دارای سایزی بین 21 تا 23 گیج می‌باشند. استفاده از سوزن با سایز کوچک‌تر می‌تواند عوارضی داشته باشد. برای مثال، درصورتی که یک شخص از سوزن با سایز بین 25 تا 27 گیج استفاده کند احتمال آسیب‌رسانی به خون (همولیز) یا لخته شدن آن وجود دارد.
انواع رنگ های اسکالپ وین و کاربرد آنها
اسکالپ وین‌ها در رنگ‌های مختلفی تولید می‌گردند که این درواقع خود یک نوع کدگذاری برای آن‌هاست. هرکدام از رنگ‌ها نشان دهنده کاربرد خاص آن‌هاست. همان‌طور که قبلاً بیان شد، شماره گیج با اندازه سوزن رابطه عکس داد. اسکالپ وین با گیج 19 و 20 به ترتیب به رنگ‌های سفید و زرد موجود می‌باشند که اندازه ضخیم و درشت سوزن زمینه را برای خون‌گیری از بزرگسالان و همچنین تزریق مقادیر زیادی دارو به آنها فراهم می‌کند.
اسکالپ وین با گیج 21 دارای رنگ سبز و با گیج 22 دارای رنگ مشکی هستند که به ترتیب برای افرادی که رگ‌های درشتی دارند و تزریق دارو به افراد بالغ استفاده می‌شوند. رنگ اسکالپ پروانه‌ای با گیج 23 آبی بوده و برای تزریق دارو به کودکان یا خون‌گیری از آنها استفاده می‌شود. اسکالپ وین G25 دارای رنگ نارنجی بوده که با توجه به اندازه نازک سوزن برای خون‌گیری و تزریق دارو به نوزادان، کودکان و افراد مسن استفاده می‌شود. درنهایت اسکالپ G27 با رنگ خاکستری جهت تزریق دارو به بیماران خاص نظیر بیماران شیمی درمانی، تالاسمی و کلیوی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کاربرد اسکالپ وین
این وسیله پزشکی دارای کاربردهایی می‌باشد که مهم‌ترین آنها در زیر اشاره شده است:
یکی از مهم‌ترین کاربردهای اسکالپ وین، دسترسی به رگ جهت خون‌گیری است. به طور معمول، این وسیله پزشکی به منظور خون‌گیری از افرادی استفاده می‌شود که انجام این فرآیند برای آنها دشوار است نظیر سالمندان، نوزادان و خردسالان. در این حالت، سوزن اسکالپ وین نیازمند زاویه سطحی‌تری در مقایسه با کاتتر داخل وریدی است. سوزن با طول کمتر، راحت‌تر در مکان مورد نظر قرار گرفته که این به نوبه خود باعث افزایش دقت در جای‌گیری نیز می‌شود. این نوع سوزن عموماً ظریف، از نظر اندازه کوچک و قابل خم شدن می‌باشد. اسکالپ وین‌هایی که در مراکز خون‌گیری استفاده می‌شوند دارای یک لوله انعطاف‌پذیر بوده که به لوله‌های دیگر به منظور جمع‌آوری خون وصل می‌شود.
هیدراتاسیون (Hydration) داخل وریدی یکی دیگر از کاربردهای ست پروانه‌ای است. در صورت نیاز به مایعات داخل وریدی، کادر درمان ممکن است از اسکالپ وین جهت دسترسی به رگ استفاده کنند. از هیدراتاسیون وریدی ممکن است جهت درمان دهیدراتاسیون (کم آبی) بدن یا به هنگام عدم توانایی در خوردن یا آشامیدن به علت بیماری یا جراحی قریب الوقوع استفاده شود. در این حالت، مایعات توسط این وسیله پزشکی به بدن تزریق شده و سطح مایعات بدن را در حالت نرمال قرار می‌دهد که به نوبه خود مانع از کم آبی بدن می‌شود.
از دیگر موارد مورد استفاده اسکالپ وین، تزریق دارو از طریق ورید است. این روش زمانی استفاده می‌شود که شخص قادر نیست داروها را از طریق دهان مصرف کند یا نیازمند تأثیر سریع داروهاست. از یک سرنگ استفاده می‌شود تا به داروهای موجود درون اسکالپ وین فشار وارد کند تا از این طریق درون آن جریان یابد. استفاده از اسکالپ وین برای رفع دهیدراتاسیون یا تزریق دارو نمی‌تواند یک راه حل دائمی باشد زیرا سوزن این وسیله پزشکی درون ورید به راحتی جابجا می‌شود.
مزایای اسکالپ وین
استفاده از اسکالپ وین به عنوان یک وسیله پزشکی دارای مزایایی می‌باشد. یکی از این مزایا، لوله انعطاف‌پذیر آن می‌باشد به گونه‌ای که امکان تزریق به سطوح بیشتری از بدن را فراهم می‌کند و همچنین می‌تواند تا حد زیادی تحرکات و جابجایی‌های بیمار را تحمل کند که این حالت به هنگام استفاده از یک سوزن ساده و مستقیم دشوار است.
علاوه بر آن، دارای اندازه کوچک بوده و طراحی آنها به گونه‌ای است که دارای زاویه سطحی می‌باشند. این موضوع به نوبه خود دارای فوایدی می‌باشد. از جمله آنها می‌توان به جای‌گیری دقیق‌تر اسکالپ وین اشاره کرد. همچنین، امکان دسترسی به رگ‌های خیلی سطحی یا رگ‌هایی که دسترسی به آنها بسیار ضعیف است نظیر رگ‌های دست، پا، مچ دست و رگ‌های پوست سر را فراهم می‌کند. علاوه بر آن، همان‌طور که در قسمت قبل هم به آن اشاره شد، این وسیله پزشکی برای افرادی که رگ‌های نازک دارند و دسترسی به رگ‌های آنها دشوار است نظیر کودکان و سالمندان مناسب است و رگ‌گیری برای آنها بدون درد و آسان می‌سازد.
مطالعات اخیر نشان می‌دهد استفاده از ست اسکالپ وین برای خون‌گیری میزان آسیب‌رسانی به خون را در مقایسه با کاتتر درون وریدی به میزان نصف کاهش می‌دهد. همچنین، استفاده از ست پروانه‌ای احتمال خون‌ریزی شدید در اثر تخریب ورید یا آسیب عصبی پس از خون‌گیری در بیمار را کاهش می‌دهد. همچنین نشان شده است این وسیله پزشکی برای افراد مبتلا به اختلالات خون‌ریزی مانند بیماران هموفیلی و افرادی که به بیماری von Willebrand مبتلا هستند مفیدتر است. به‌علاوه، تحقیقات نشان داده است که در مقایسه با کاتتر درون وریدی، استفاده از اکسالپ وین منجر به آسیب کمتری به خون می‌گردد.
معایب استفاده از اسکالپ وین
یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که اسکالپ وین می‌تواند برای افراد داشته باشد این است که احتمال جاگذاشتن سوزن در ورید وجود دارد. از سوی دیگر، کاتتر درون وریدی نازک و انعطاف‌پذیر بوده و در انتهای آن سوزنی وجود ندارد. جاگذاشتن سوزن به طور بالقوه‌ای می‌تواند به ورید و ناحیه اطراف آن در صورت برداشتن ناگهانی آن آسیب رساند.
مدت زمان استفاده از این وسیله پزشکی بسته به سازنده آن می‌تواند متغیر باشد. برخی از سازندگان پیشنهاد می‌کنند از اسکالپ پروانه‌ای بیش از 5 ساعت برای تزریق مایعات و داروها استفاده نشود. گاهی اوقات گذاشتن صحیح آنها می‌تواند دشوار باشد به گونه‌ای که اسکالپ وین با سوزن کوتاه به راحتی از رگ خارج می‌شود، در این حالت برای نگهداری نیازمند چسب می‌باشد. مدل‌هایی از این وسیله پزشکی وجود دارد که شخص را به استفاده از چسب بی نیاز کرده است. این مدل دارای یک دکمه می‌باشد و زمانی که عمل خون‌گیری کامل شد با فشار دادن آن سوزن جمع می‌شود.
انتخاب سوزن با اندازه مناسب نیز مهم است. هرچه اندازه سوزن کوچک‌تر باشد جمع‌آوری خون نیز باکندی پیش می‌رود. این موضوع می‌تواند در شرایط اضطراری مثلاً شرایطی که شخص نیازمند سریع به خون است مشکل آفرین باشد. از دیگر عوارض ناشی از عدم انتخاب درست اندازه سوزن، انسداد خون است و درمواردی نیازمند خون‌گیری مجدد درصورت نیاز به حجم بزرگی از خون باشد.
از دیگر مواردی که سوزن می‌تواند به ورید آسیب رساند زمانی است که سوزن در ناحیه‌ای از بدن قرار گرفته باشد و دستگاهی که برای تزریق استفاده شده است به طور ناگهانی کشیده شود. همچنین، با وجود اینکه سوزن با سایز مناسب انتخاب شود در صورت عدم قرارگیری صحیح آن منجر به مسدود شدن سوزن می‌گردد.
عوارض اسکالپ وین
یکی از مهم‌ترین عوارض استفاده از اسکالپ پروانه‌ای عفونت و باکتریمی (Bacteremia) موضعی است که ناشی از استفاده طولانی مدت آن‌هاست. مطالعات نشان داده است استفاده از کاتتر بیش از اسکالپ وین فرد را در معرض عفونت موضعی قرار می‌دهد.
نحوه استفاده از اسکالپ وین
جهت رگ‌گیری (قرار دادن سوزن در رگ)، کادر درمان در ابتدا سوزن را ثابت نگه می‌دارند که این موضوع از طریق قراردادن بال‌های اسکالپ وین بین انگشت شست و اشاره انجام می‌شود. از آن‌جایی که سوزن هیپودرمیک (hypodermic) کوتاه بوده و دست‌گیره آن به سوزن نزدیک است، سوزن پروانه‌ای را می‌توان با دقت بیشتری نسبت به سوزن مستقیم که اغلب بین انگشتان دست می‌لغزد یا تکان می‌خورد، قرار داد.
سوزن کوتاه و نازک با زاویه سطحی وارد رگ می‌شود. پس از وارد شدن به رگ، فشار وریدی منجر به وارد شدن مقدار کمی خون به لوله شفاف می‌شود که این موضوع تأییدی بر درستی قرارگیری سوزن است. نقش بال‌ها درواقع تثبیت سوزن پس از قرارگیری در جای خود است و از چرخش یا جابجایی آن جلوگیری می‌کند. پس از استفاده از اسکالپ وین (پس از خون‌گیری یا تزریق دارو)، در ظرف مخصوص دفع مواد تیز دور ریخته می‌شود و زخم سوراخ شده بانداژ می‌شود.
استفاده از اسکالپ وین برای کمبود فاکتورهای انعقادی
یکی از موارد استفاده از اسکالپ وین برای تزریق فاکتورهای انعقادی به نوزادان و بیماران از طریق وریدهای محیطی است. این بیماران معمولاً افرادی هستند که به درمان‌های مکرر درون وریدی نیاز دارند مانند کسانی که دارای مهارکننده هستند.
استفاده از اسکالپ وین در جراحی های پلاستیک
یکی دیگر از کاربردهای اسکالپ وین درحوزه جراحی زیبایی است. رایج‌ترین کاربرد اسکالپ پروانه‌ای در جراحی پلاستیک است که برای تزریق محلول‌های نمکی به عنوان منبسط کننده بافت است. برای این منظور، اسکالپ وین را به یک سرنگ وصل می‌کنند تا محلول نمکی را تزریق کنند که در این حالت نیاز به تزریق مکرر نیست.
علاوه بر تزریق محلول‌های نمکی، از این وسیله پزشکی برای ایجاد مکش جهت تخلیه عفونت یا مایعات داخل بافت نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این حالت و برای حفظ مکش منفی لازم است به یک سرنگ متصل شود. علاوه بر آن، از اسکالپ پروانه‌ای برای تخلیه لوله‌ای از نوع پن روز (Penrose) در لبه‌های زخم نظیر زخم‌های بخیه خورده استفاده می‌شود.
اسکالپ پروانه‌ای چون از نرمی و انعطاف‌پذیری خوبی برخوردار هستند می‌توان از آنها به عنوان شریان بند برای قسمت‌های مختلف بدن مثل انگشت استفاده کرد، به طوری که با اعمال یک فشار مناسب در محل موردنظر تثبیت شده و به بندآوردن خون کمک می‌کند. از دیگر کاربردهای اسکالپ پروانه‌ای برای تزریق متیلن آبی در سینوس پیلونیدال (Pilonidal Sinus) جهت تعیین حفره و وسعت آن می‌باشد. همچنین، برای مشخص کردن شکستگی در استخوان‌های کوچک نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند.
تفاوت و شباهت های اسکالپ وین و آنژیوکت
اسکالپ وین و آنژیوکت دو وسیله پرکاربرد در حوزه پزشکی هستند که دارای شباهت‌ها و تفاوت‌هایی می‌باشند. یکی از مهم‌ترین وجه شباهت نوع کاربرد آن‌هاست به گونه‌ای که از هر دو جهت تزریقات داخل وریدی (تزریق دارو و مایعات) استفاده می‌شود. همچنین، هر دو درگیج‌ها و رنگ‌های متفاوتی تولید می‌شوند که در واقع یک نوع کدگذاری برای آن‌هاست.
مهم‌ترین تفاوت در اجزای سازنده آن‌هاست. آنژیوکت دارای یک سوزن ساخته شده از استیل ضدزنگ بوده که انتهای سوزن به صورت مورب ساخته می‌شود تا با اعمال کمترین فشار وارد پوست شود. اسکالپ پروانه‌ای نیز دارای یک سوزن فلزی و یک بدنه از جنس پلی وینیل کلراید می‌باشد. دو بال هم در دو طرف تعبیه شده تا این امکان را برای کادر درمان فراهم کند که به راحتی سوزن را وارد رگ بیمار کنند.
همچنین، بعد از جای‌گذاری آنژیوکت، سوزن آن از داخل بدن جدا شده و فقط کاتتر منعطف پلیمری در داخل رگ می‌ماند که برای استفاده بلند مدت نسبت به اسکالپ وین به علت انعطاف بیشتر استفاده می‌شود.
احتیاط های لازم هنگام استفاده از اسکالپ وین
پیش از استفاده از اسکالپ پروانه‌ای بهتر است احتیاط‌های زیر صورت گیرد:
- از آن‌جایی که سایزهای مختلفی از اسکالپ وین موجود می‌باشند بهتر است با توجه به نوع کاربرد آن انتخاب صحیحی صورت گیرد. برای مثال، نوزادان، کودکان و سالمندان رگ‌های کوچکی دارند و می‌بایست سوزن با اندازه کوچک استفاده شود.
- زمانی که خون‌گیری با سرنگ چه به صورت تنها و چه همراه با یک اسکالپ پروانه‌ای قرار است انجام شود نیازمند است قبل از این عمل، لوله‌های تخلیه شده درون رک (Rack) با ترتیبی خاص قرار داشته شوند تا جهت انتقال در دسترس باشند.
- سرنگ را از بسته‌بندی استریل شده خارج کنید و پیستون را از داخل و خارج فشار دهید تا از حرکت صاف آن اطمینان حاصل کنید.
- سرنگ را به گونه‌ای که آلوده نشود به سوزن یا ست اسکالپ پروانه‌ای وصل کنید. همچنین، اطمینان حاصل کنید که پیستون در تمامی جهات فشار داده می‌شود. فرایند رگ‌گیری را انجام دهید، در این حالت در صورتی که موقعیت درست باشد خون در مرکز سوزن ظاهر می‌شود.
4 thoughts on “اسکالپ وین؛ انواع تا نحوه استفاده از آن”
سلام مقاله بسیار عالی و آموزنده بود
سلام دوست عزیز
مرسی از حسن توجه و نظر شما بزرگوار
تشکر بابت توضیحات مفیدتان😊
سلام دوست عزیز
مرسی از حسن توجه و نظر شما بزرگوار